De online operagids over CAVALLERIA RUSTICANA

Interessante weetjes en leuke YouTube-video’s over Pietro Mascagni’s CAVALLERIA RUSTICANA. Hoogtepunten zijn “Ineggiamo” met Maria Callas“, “Quel vino e generoso” met Franco Corelli en het “Intermezzo”.

 

OVERZICHT en SNEL TOEGANG

 

Inhoud

Synopsis

Scènes 1-6 (Kerk-Scène)

Scenes 7-12 (Herbergscène)

Opname-aanbeveling

 

 

Highlights

Preludio

Gli aranci oleazzano

Ineggiamo (Paasjymn)

Voi lo sapete

Nee, nee, Turiddu

Intermezzo

Viva il vino spumeggiante

Quel vino è generoso

 

 

 

 

Rollen en Synopsis van CAVALLERIA RUSTICANA

 

 

 

 

 


 

 

 

Sonzogno’s wedstrijd

In 1888 kondigde de uitgever Sonzogno een wedstrijd aan voor getalenteerde componisten onder de dertig jaar om een opera in één akte in te zenden. De drie beste zouden een prijs krijgen en in Rome worden opgevoerd. Na de drie uitvoeringen werd Mascagni’s werk bekroond met de eerste prijs.

 

 

Libretto

Het libretto is tot in detail gebaseerd op een werk van de Italiaanse dichter en grondlegger van het verisme Giovanni Varga. De handeling speelt zich in één dag af op een Siciliaans dorpsplein, gelegen tussen een taveerne en de kerk. Mascagni zag Varga’s theaterversie vijf jaar eerder op 20-jarige leeftijd. Toen de wedstrijd werd aangekondigd, zag Mascagni’s vriend en latere librettist Giovanni Targioni-Tozzetti toevallig een uitvoering en stelde Mascagni het thema voor, waarmee hij enthousiast instemde. De derde in de groep, de 21-jarige Guido Menasci, voegde zich bij de twee als co-librettist.

 

 

Verismo

Mascagni’s Cavalleria was het eerste muziekstuk in dit genre. De Verismo-stijl combineerde realistisch theater met rauwe emotionele muziek. Om een zo groot mogelijk effect te bereiken, wilde de muziek gewelddadige passies en intense gevoelens uitdrukken. Het moest het hart van de luisteraar raken en een beroep doen op zijn gevoelige kanten. Het uitgewerkte lied werd verlaten ten gunste van dramatische zanglijnen.

De plot speelt zich af binnen de grenzen van een strikte Siciliaanse morele orde. Het drama wordt versterkt doordat alle personages schuldig zijn. Lola bedriegt haar man, Turiddu heeft Santuzza onteerd omdat hij met haar naar bed is geweest zonder met haar te trouwen, Santuzza verraadt Turiddu aan Alfio, wat kwalijke gevolgen heeft, en tenslotte maakt Alfio zichzelf schuldig door Turiddu te vermoorden.

 

 

De muziek: de leidmotieven

Mascagni schreef de muziek van de Cavalleria met behulp van iets meer dan een half dozijn leidmotieven. Mascagni’s voornaamste techniek was het creëren van beknopte motieven en deze steeds weer opnieuw samen te voegen als muzikale bouwstenen voor de nummers. Vanwege het belang van deze motieven vindt u ze opgesomd met voorbeelden van noten in de commentaren bij de belangrijkste passages van de opera.

 

 

De muziek: het orkest

Door het veelvuldig citeren van leidmotieven en de expressieve voor- en tussenspelen neemt het orkest een prominente plaats in deze opera in, die kan worden omschreven met de rol van de verteller. Het is geen toeval dat met het “Intermezzo” een symfonisch element de eer had het beroemdste muziekstuk van de “Cavalleria rusticana” te zijn geworden. Af en toe werd Mascagni’s muziek beschuldigd van zwakke punten in de orkestratie, zoals de veelvuldige verdubbeling van vocale lijnen. De orkestrale muziek is echter enorm effectief en heeft in hoge mate bijgedragen aan de bekendheid en populariteit van het werk.

 

 

De muziek: het koor

Het koor in Cavalleria rusticana is meer dan een tonale achtergrond: het vertegenwoordigt de mensen van het kleine dorp en neemt deel aan de actie, hetzij in de vorm van een kerkgemeenschap, als gasten van de taveerne of met het gezang van de arbeiders. Het koor heeft ook een dramatische rol, door de publiciteit te creëren. Niets blijft geheim in dit dorp, en de schijn moet altijd worden opgehouden, de persoonlijke eer is het hoogste goed. Zo kan de ware dialoog van Santuzza met Turiddu en daarna met Alfio pas ontstaan, wanneer het volk in de kerk is en zij samen alleen zijn.

 

 

Santuzza’s rol

Het drama van de personages speelt zich af in de duetten. Santuzza is bij alle duetten betrokken en wordt zo de centrale drager van het dramatische en muzikale plot. De rol van Santuzza vraagt om een grote zangeres-actrice. De eerste vertolkster van Santa (zoals de rol in Vargas’ stuk heette) was Eleonora Duse, die een groot actrice op het niveau van een Sarah Bernhard moet zijn geweest. Met haar vertolking stelde zij normen voor de toekomstige zangers van deze rol. Hun stem moet dramatisch zijn, een groot volume hebben, passie uitstralen en in staat zijn scherpte te tonen, zelfs tot het punt van schreeuwen.

 

 

De première

De wereldpremière in Rome in 1890 was een van de grootste triomfen in de geschiedenis van de opera. Mascagni moest 60 keer opdraven voor zijn gordijnkreten, die ongeveer even lang duurden als de voorstelling in één akte. Het werk begon al snel aan zijn triomftocht over de hele wereld, die het tot op de dag van vandaag heeft volgehouden. Het is deel van Mascagni’s triomf en tragedie dat hij dit succes van zijn jonge jaren in latere jaren niet kon herhalen.

 

 

 


CAVALLERIA RUSTICANA SCENES 1-6

 

 

Synopsis: Een Siciliaans dorp op een Paasmorgen. Ooit was Turiddu de minnaar van Lola. Toen hij terugkeerde van militaire dienst was zij getrouwd met Alfio en troostte hij zich met Santuzza. Intussen verstrikt Lola haar vroegere minnaar opnieuw.

Al bij de ouverture overweldigt Mascagni de luisteraar met het gebruik van alle expressieve middelen: de zoete pijn van de lange cantilena’s, het vibrerende tremolo van de strijkers, de verleidelijke klanken van de harpen en de bulderende hartstocht van de trompetten. De ouverture wordt gekenmerkt door vier van de belangrijkste motieven van deze opera, die min of meer aaneengeregen verschijnen, slechts onderbroken door de “Siciliana” van Turiddu.

De ouverture begint met een evocatief motief dat we in de kerk zullen tegenkomen. Het is een religieus motief waarmee Santuzza Lucia zal smeken om voor haar te bidden; in Mascagni’s partituur-instructie staat er “dolce e religioso”:

 

Als de harpen beginnen, horen we het zogenaamde traanmotief waarmee Santuzza later, in een duet, Turiddu in tranen smeekt om naar hem terug te keren:

 

Meteen daarna begint een heetbloedig thema, het is het zogenaamde jaloeziemotief, dat we nog eens zullen tegenkomen in de grote aria van Santuzza:

Na het tussenspel van de Siciliana van Turiddu horen we na een overgang een nieuw motief in de blazerssectie. Het is het motief waarmee Santuzza in het grote duet Turiddu zal uitnodigen om te blijven (overredingsmotief):

Het motief wordt op briljante wijze herhaald in het orkest, maar wordt aan het eind gevolgd door het traanmotief, waarmee vooruitgelopen wordt op de afloop van deze opera.

Preludio – Karajan

 

Synopsis: De dag breekt aan, de dorpelingen verzamelen zich voor de kerk.

Ingeluid door kerkklokken, horen we het paasmotief:

Daarna luisteren we naar afwisselend vrouwenkoor en mannenkoor.

Gli aranci oleazzano – Cellini/RCA

 

Synopsis: Santuzza bezoekt Turiddu’s moeder en wil weten waar Turiddu zich schuilhoudt. Maar Lucia kan hem niet helpen. Alfio verschijnt. Hij is de echtgenoot van Lola. Hij was afwezig voor zijn werk en komt weer thuis.

De ritmisch onrustige muziek van Alfio, geeft een idee van de instabiliteit en emotionaliteit van Alfio, die tot ongeluk zal leiden.

Il cavallo scalpita – Karajan/Guelfi

Inneggiamo – een groot operamoment

Synopsis: Santuzza is wanhopig en gaat naar de kerk waar ze hoopt Turiddu te ontmoeten. De dorpelingen komen de kerk binnen.

De paashymne “‘Inneggiamo, il Signor non è morto” is een van de absolute hoogtepunten van de opera. Santuzza zingt een paashymne voor het kerkplein en wordt begeleid door het koor dat in de kerk zingt.

Ervaar hoe Maria Callas haar ziel in de muziek laat stromen en de stem leidt naar een hemelse hoge B. Deze passage is zeer veeleisend voor de zangeres, in “Ineggiamo” moet de zangeres met grote emotie zingen over een klanktapijt van een enorm orkest en een enorm koor.

Ineggiamo – Callas

Voi lo sapete – die grosse Arie der Santuzza

Synopsis: Santuzza voelt van binnen dat Turiddu Lola niet vergeten is en vreest voor haar relatie.

De hobo begint pijnlijk met het liefdesmotief:

Maar het klinkt in mineur en wordt onmiddellijk verdreven door de emoties van Santuzza, die we horen in de heftige klanken van de violen.

Santuzza vertelt over haar bittere situatie en het jaloeziemotief verschijnt. Zij probeert de gedachten daaraan weg te jagen, en het liefdesmotief gloeit nu in majeur. Maar de donkere gedachten komen terug en de aria eindigt met het citaat van het jaloezie-motief.

We horen de grote aria van Santuzza in twee versies.

Luister naar een eerste versie met Maria Callas in een geweldige vertolking, die Kesting als volgt beschrijft: “Maria Callas vormt de melodische lijn even zorgvuldig als een van Bellini’s lange melodieën. En zij zoekt nooit naar een effect dat voortkomt uit affect ten koste van de muziek. Zij behandelt ‘Voi lo sapete’ niet als een solo aria, maar als een vertelling en een bekentenis. (Kesting, sbb-serie Callas, aflevering 7).

Voi lo sapete – Callas

 

Vervolgens horen we Renata Tebaldi, een andere belangrijke vertolkster van Santuzza. Renata Tebaldi zingt de passage met een griezelige urgentie. De “stem van een engel”, zoals ze werd genoemd, kon lijdende vrouwenfiguren muzikaal zeer dramatisch uitbeelden.

Voi lo sapete – Tebaldi

 

 


CAVALLERIA RUSTICANA SCENES 7-12

 

 

 

 

De twee duetten van Santuzza en Turiddu

Synopsis: Santuzza ziet Turiddu en wil hem confronteren met de waarheid dat hij niet in Francofonte was om wijn te kopen voor de winkel, maar met haar rivale Lola. Turiddu is boos en eist dat ze ophoudt hem te achtervolgen door haar jaloezie.

Turiddu probeert zonder succes Santuzza’s verdenkingen weg te vegen. Vermoeid door haar verwijten zingt hij meerdere malen de krachtige passage “Bada, Santuzza, schiavo non sono di questa vana tua gelosia” (“Pas op Santuzza, ik ben niet de slaaf van je ijdele jaloezie”), begeleid door dreigende blaasinstrumenten. Santuzza herhaalt het motief smekend, begeleid door violen en fluiten. Lola barst los in deze dramatische scène. In een ware “Colpo di scena” laat Mascagni plotseling het volledige orkest verstommen en begeleid door pizzicato strijkers en een spottende hobo (het teken van Santuzza’s liefde!) flirt Lola midden in deze jaloeziescène en maakt Turiddu verlegen en Santuzza bevend stil. Ze heeft zelfs het lef om op ironische en spottende toon aan haar minnaar te vragen of haar man er is.

Tu qui santuzza (1) – Domingo / Cossotto

 

 

Synopsis: Santuzza moet op het kerkplein beseffen dat Turiddu alleen oog heeft voor Lola. Wanneer hij de kerk wil binnengaan, staat Santuzza hem in de weg. Maar hij wil niets meer van haar weten, duwt haar van zich af en haast zich de kerk in. Santuzza is diep ontroerd en belooft hem wraak.

In het begin horen we van Santuzza het motief van de overtuiging (“Nee, nee, Turiddu, rimani”), maar dat maakt al snel plaats voor het motief van de tranen. Er ontwikkelt zich een dramatische dialoog en de scène eindigt met Santuzza’s gelofte van wraak: “A te la mala Pasqua, spergiuro” (“Je paasdagen zullen slecht aflopen, dat zweer ik je”), wat tegelijk klinkt met het wraakmotief:


Hoor en zie deze dramatische scène, uitstekend vertolkt in een televisie-opname met Plácido Domingo en Fiorenza Cossotto.

Ah lo vedi…nee, nee, Turiddu – Cossotto/Domingo

 

Synopsis: De verstoten Santuzza woedt van jaloezie. Ze staat daar nu als een onteerde, alleenstaande vrouw. Als ze Alfio ziet, die op weg is naar de kerk, opent ze zijn ogen. Hij zweert wraak.

Turiddu mi tolse l’onore – Callas/Panerai

Mascagni’s beroemde Intermezzo

Het intermezzo brengt ons terug in een Siciliaanse sfeer. Het is een prachtig stuk voor strijkorkest dat wereldberoemd is geworden. Met dit stuk zet Mascagni opnieuw een rustpunt voor de catastrofe van het laatste deel.

Intermezzo

Turiddu ontmoet Alfio

Synopsis: Turiddu nodigt de gemeenschap uit in de wijnbar na de mis.

Zijn lied over de geneugten van de wijn is een voorbode van de tragedie die Alfio en Turiddu zullen meemaken, die door de alcohol ontremd zijn.

Luister naar “Quel vino è generoso” in een vertolking van Franco Corelli (1921-2003). Corelli was de leidende dramatische tenor in het Italiaanse repertoire in de jaren zestig en werd beschouwd als de best uitziende tenor. Zijn vocale kunstenaarschap was niet zonder controverse, en sommige critici beschuldigden de autodidact van een gebrek aan finesse. Subtiliteit was niet zijn ding, wel de uitstraling van zijn orgel. Bovendien trok hij vaak de aandacht met zijn onbeschofte gedrag, dat zelfs zover ging dat hij ruzie maakte met fans van andere zangers. “Sempre paura” verontschuldigde hij zich dat hij altijd plankenkoorts had gehad.

Viva il vino spumeggiante – Corelli

Een finale met enorm veel drama

Synopsis: Hij biedt Alfio een beker aan. Alfio is woedend en wijst het af en daagt Turiddu uit voor een duel. Turiddu accepteert het duel. Hij vermoedt al dat hij het niet zal overleven en wendt zich nog een laatste keer met ontroerende woorden tot zijn moeder. Hij vraagt haar om haar zegen en om haar zorg voor Santuzza voordat hij zich naar het duel haast.

Luister naar de grote Beniamino Gigli met een zeer emotionele vertolking in een (zeer bezienswaardige) verfilmde versie uit 1927. Deze opname toont de hedendaagse interpretatie, die veel theatraler en emotioneler was, zoals we dat sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog gewend zijn. Overigens bestaat er ook een uitstekend hedendaags document in de vorm van een volledige opname 13 jaar later, gedirigeerd door de componist zelf en eveneens met Beniamino Gigli in de mannelijke hoofdrol.

Addio alla madre – Gigli

 

Synopsis: De twee verlaten de taveerne. Na een dramatische stilte hoort men de schreeuw van een vrouw: Turiddu is vermoord.

De laatste maten beginnen met de dramatische tremolo van de violen. Opnieuw licht het liefdesmotief op, maar na de schreeuw van de vrouw komt het einde toe aan het wraakmotief, dat nog eenmaal breed en weids in het orkest weerklinkt.

Turiddu?! Che vuoi dire?

 

 

Opname-aanbeveling

 

EMI met Maria Callas en Giuseppe di Stefano onder leiding van Tullio Serafin en het Koor en Orkest van La Scala Milaan (1953).

Een alternatief is de opname met Plácido Domingo onder leiding van Georges Prêtre (Philipps).

 

 

Peter Lutz, opera-inside, de online operagids over CAVALLERIA RUSTICANA van Pietro Mascagni.

 

 

 

0 antwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *