Το πορτρέτο της άριας του Βέρντι DI QUELLA PIRA
Διαβάστε ενδιαφέροντα στοιχεία και ακούστε υπέροχα βίντεο στο YouTube για τη διάσημη άρια “DI QUELLA PIRA”.
Η Άρια – Σύνοψη και ιστορικό
Σύντομη περιγραφή: Η Λούνα επιτίθεται στο φρούριο του Μανρίκο. Ο Μανρίκο το υπερασπίζεται ως αρχηγός. Ο Μανρίκο ορκίζεται αιώνια πίστη στη Λεονόρα μέχρι θανάτου. Ο Μανρίκο έχει κάθε λόγο να βρίσκεται σε έξαλλη κατάσταση: η μητέρα του Αζουτσένα έχει συλληφθεί από τον Κόντε ντι Λούνα και κρατείται όμηρος. Ο Λούνα την απειλεί με θάνατο στην πυρά. Ο Μανρίκο θέλει να ελευθερώσει την Αζουτσένα και να αποχαιρετήσει τη Λεονόρα.
Η άρια “di quella pira” μαζί με το “ah si ben mio” αποτελούν μια “scena ed aria”. Πρόκειται για μια συνθετική σύμβαση της εποχής του “Rossinian” Belcanto. Περιγράφει πολύ σχηματικά μια ακολουθία από άριες. Η ακολουθία ήταν: ρετσιτατίβο (tempo d’attacco), αργή άρια (Cavatina, “Ah si ben mio”), ρετσιτατίβο (tempo di mezzo), γρήγορη άρια (Cabaletta, “di quella pira” ).
Αυτή η άρια αποτελεί σημείο αναφοράς για τους τενόρους. Η μουσική είναι ξεσηκωτική: ξεκινάει με Allegro και στη συνέχεια ενισχύεται πέντε φορές με μουσικά εφέ. Πρώτα ο τενόρος πρέπει να αυξήσει την ένταση (ο Βέρντι γράφει “con tutta forza” στο “Col sangue vostro”), στη μέση το τέμπο αυξάνεται (“piu vivo” στο “morir”), στη συνέχεια μπαίνει η χορωδία, μετά ο τενόρος συμμετέχει και στο τέλος ο τενόρος τραγουδά την υψηλότερη νότα. Αυτή η δραματουργία πυροδοτεί μια εκστατική επίδραση στον ακροατή.
Εκτός από αυτό το υφολογικό στοιχείο, η άρια έχει άλλα δύο χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Το ένα είναι το στοιχείο των τετραπλών δεκαέξιων νοτών:
Ο τενόρος πρέπει να τραγουδήσει αυτό το στοιχείο σε κάθε στίχο, το οποίο προσθέτει τουλάχιστον δεκατρείς επαναλήψεις. Αυτό το στοιχείο υποτίθεται ότι συμβολίζει το τρεμόπαιγμα της φωτιάς “Οι φλόγες εκείνης της τρομερής πυράς, φλέγονταν και κατανάλωναν όλη μου την ύπαρξη”). Υποτίθεται ότι αφήνει το κάψιμο της πυράς να περάσει μπροστά από το μυαλό του ακροατή. Το στοιχείο αυτό αποτελείται από ημιτονικά διαστήματα και δεν είναι εύκολο να τραγουδηθεί σε Allegro.
Η συνοδεία της ορχήστρας έχει μια εντυπωσιακή ώθηση προς τα εμπρός, ο ρυθμός είναι παρόμοιος με μια πολωνέζα. Συμβολίζει τη μάχη που πρόκειται να δοθεί και ενισχύεται από την εισερχόμενη χορωδία πολεμιστών.
Το δεύτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα της άριας είναι το περίφημο υψηλό ντο στο τέλος. Είναι ενδιαφέρον ότι ο Βέρντι δεν συνέθεσε ένα υψηλό ντο σε αυτό το σημείο. Ωστόσο, ένας από τους πρώτους τενόρους αυτής της όπερας ζήτησε ρητά την άδεια από τον Verdi. Ο Βέρντι το επέτρεψε ρητά, υπό την προϋπόθεση ότι το ντο θα τραγουδηθεί όμορφα. Έτσι, αυτή η σύμβαση επικράτησε και οι περισσότεροι ακροατές γνωρίζουν την άρια ακριβώς με αυτόν τον τρόπο, οπότε η τήρηση της αρχικής παρτιτούρας θα προκαλούσε εκνευρισμό, αν όχι απογοήτευση, στο κοινό. Ακόμη και ο Τοσκανίνι, ο οποίος απαγόρευσε όλες τις ελευθερίες που έπαιρναν οι τραγουδιστές τον 19ο αιώνα, αποδέχθηκε τη σύμβαση.
Το έτος 2000, για τον εορτασμό των 100 χρόνων από τον θάνατο του Βέρντι στην όπερα “la scala” του Μιλάνου, ο Riccardo Muti διέταξε τον τενόρο να τραγουδήσει την άρια αυτή στην αρχική εκδοχή, χωρίς το υψηλό ντο. Μετά την άρια ακούστηκε χαλάζι από γιουχαΐσματα και το αποτέλεσμα ήταν ένα θεατρικό σκάνδαλο που συγκίνησε τον Τύπο και τα μυαλά για μέρες.
Η Άρια – το κείμενο του DI QUELLA PIRA
Di quella pira l’orrendo foco
Tutte le fibre m’arse avvampo…
Empi spegnetela, o ch’io tra poco
Col sangue vostro la spegner?…
Era gia figlio prima d’amarti
Non puo frenarmi il tuo martir.
Madre infelice, corro a salvarti,
O teco almeno corro a morir!
Φωνητικό Fach “Spinto Tenor”
Ο ρόλος του Manrico είναι γραμμένος για έναν τενόρο spinto (ιταλικό) ή έναν νεαρό ηρωικό τενόρο (γερμανικό). Η φωνή είναι δυνατή και αρρενωπή. Έχει μεταλλική λάμψη στις ψηλές νότες. Συγκινεί με την αβίαστη δύναμή της στην υψηλότερη tessitura και έχει ακόμα ευκινησία. Στο υψηλό ρετζίστρο ο τενόρος Spinto μπορεί να εμπνεύσει το κοινό με κορυφαίες νότες.
Φημισμένες ερμηνείες του DI QUELLA PIRA
Ο Jussi Björling είναι ο τενόρος με τις περισσότερες ηχογραφήσεις του Trovatore. Έχει πραγματοποιήσει συνολικά έξι ηχογραφήσεις αυτής της όπερας. Για το παρόν άρθρο επέλεξα την ηχογράφηση του 1952. Την ημέρα της ηχογράφησης έγραψε στη σύζυγό του: “Ποτέ δεν έχω τραγουδήσει το di quella pira τόσο καλά όσο σήμερα”.
Το μελαγχολικό ηχόχρωμα του Björling βρίσκεται σε πλήρη άνθιση στο απόσπασμα “Era gia figlio prima d’amarti Non puo frenarmi il tuo martir” (Τα βάσανά σου δεν θα με σταματήσουν δυστυχισμένη μητέρα, τρέχω να σε σώσω).
Επίσης, το υψηλό του C είναι εξαιρετικό. Η αβίαστη επίθεσή του στο υψηλό ντο παραμένει απαράμιλλη.
Di quella pira (1) – Björling
Ο Τροβατόρε ήταν ένας από τους βασικούς ρόλους του Franco Corelli. Μόνο λίγοι μπορούν να συμβαδίσουν με τον Ιταλό σε φωνητική δύναμη.
Di quella pira (2) – Corelli
Στην ηχογράφησή του το 1906, ο Enrico Caruso τραγουδά τα τετράστιχα των δεκάτων έκτων με ακρίβεια και κάπως πιο αργά από άλλους τενόρους. Ωστόσο, η άρια μεταφέρθηκε μισό τόνο κάτω και δεν τελειώνει στο ντο αλλά στο σι. Ο Caruso είχε βαρύτονη φωνή. Παρόλο που έφτανε μέχρι το ψηλό ντο, το απέφευγε επίσης περιστασιακά όταν δεν τον βόλευε. Μοιράζεται αυτή τη συνήθεια με άλλους τενόρους. (del Monaco, Domingo, Carreras, Tucker, Gigli, Pertile…).
Σημειώστε τον περίφημο λυγμό του Caruso στο “madre felice”, με τον οποίο “έκανε ένα εκφραστικό κομμάτι από την πολεμική φανφάρα του τενόρου” (Kesting).
Di quella pira (3) – Caruso
Μια όμορφη ηχογράφηση του Pavarotti από το 1968. Τραγουδάει ένα εντυπωσιακό High C. Στα επόμενα χρόνια επέλεξε επίσης περιστασιακά το Bb.
Di quella pira (4) – Pavarotti
Σε μια συμβουλή σε ένα σχόλιο του blog του Anton Honegger θα βρείτε την υπέροχη εκδοχή του Franco Bonisolli. Δεν ήξερα την έκδοση. Μεγάλη ανακάλυψη: ένας πραγματικός ιππότης των υψηλών ντο !
Di quella pira (5) – Bonisolli
Peter Lutz, opera-inside, ο online οδηγός όπερας για την άρια “di quella pira” από την όπερα Il trovatore.
Leave a Reply
Want to join the discussion?Feel free to contribute!