De hoge C – een mythe van de opera

Woordenlijst: hoge C

In dit bericht wordt de technische term HIGH C in enkele zinnen uitgelegd met links naar praktijkvoorbeelden.

Hoge C

Een krachttoer voor tenoren en sopranen om deze topnoot te halen. In de regel komen ze in Italiaanse opera’s voor in twee of drie passages van een opera. De hoge C werd in de tijd van Rossini gezongen met hoofdstem, maar daarna al meer dan honderd jaar tot nu met borststem (trillingen in de borstkas). Toen een Franse tenor in 1837 de hoge C zong met de borststem (= hard), zei Rossini dat het geluid klonk “als de kreet van een kapoen die zijn keel heeft doorgesneden”. Je kunt een hoge C bijvoorbeeld horen in Turandot. Het is aan het einde van “Nessun dorma”.

Verrassend voor velen is, dat Verdi niet van de hoge C hield. Pas met “La forza del destino” verschijnt voor het eerst een gecomponeerde hoge C in een opera van Verdi. Deze was opgedragen aan de eerste Alvaro, de krachtig stemmende Tamberlinck; in de tweede versie schrapte Verdi de aria en verdween de hoge C uit de partituur. Dus elke andere hoge C in Verdis Opera zijn verzinsels van tenoren!

Het verhaal van de hoge C

Een beroemd voorbeeld uit la fille du régiment

“Pour mon ame” is het beroemdste stuk uit de opera “la fille du régiment” en een van de beroemdste tenoraria’s ooit. Het verdient dit vooral omdat de zanger een ongelooflijke 9 hoge C’s moet zingen in slechts 2 minuten. De uitdaging van de aria ligt in het feit dat de hoge C’s moeten worden gezongen met een robuuste borsttoon en een heldere intonatie (er zij op gewezen dat de hoge C ten tijde van de compositie mogelijk alleen met de falset werd gezongen. De tenor Duprez zong het in 1837 voor het eerst in Rossini’s William Tell in borstligging, de zogenaamde “do in petto”, en vestigde daarmee de stem Fach van de heldentenor). Schertsend wordt de aria ook wel “de Mount Everest van de tenoren” genoemd. Men schat dat er in een tenorengeneratie slechts een handvol tenoren zijn die deze werkelijk perfect kunnen zingen. Pavarotti werd met deze aria plotseling beroemd in de Verenigde Staten .

Pavarotti’s MET optredens in 1972 zijn legendarisch geworden. Hij veroverde het publiek met zijn aria en met de daaropvolgende tournee door de Verenigde Staten werd hij eindelijk een tenorissimo op het Amerikaanse continent en de wereldbol. Hij kreeg de bijnaam “Koning van de hoge C’s”. We luisteren naar een opname van een Met uitvoering uit 1972

Pour mon ame – Pavarotti

Juan Diego Florez’s “Pour mon ame ” heeft een soortgelijk verhaal van een beroemde toegift. In 2007 zong hij de Tonio in La Scala en hij was de eerste die een aria als toegift kreeg sinds 1933. Nota bene een Tebaldi of Callas mocht dit niet, noch een Domingo of Pavarotti! We horen een live opname met een toegift uit die tijd uit het Genua Opera House.

Pour mon ame – Florez

Peter Lutz, opera-inside, de online operagids