Online operagids en synopsis bij Gioacchino Rossini’s L’ITALIANA IN ALGERI
De muziek van de Italiana in Algeri is prachtig en sprankelt van geestigheid en melodie. De finale van de eerste akte kan beschouwd worden als de uitvinding van de slapstickkomedie bij uitstek en voor de vrouwelijke hoofdrol schiep Rossini het vocale type van de coloratuur mezzosopraan, waarvoor hij enkele jaren later nog monumenten zal creëren met Rosina uit Barber en Angelina uit Cenerentola.
Inhoud
Akte I (De ontvoering)
Akte II (De ontsnapping)
Opname-aanbeveling
Highlights
Cruda sorte … Gia so per pratica
Nella testa ho un campanello (Crescendo akte I)
sc_fs_multi_faq headline-0=”h6″ question-0=”Première” answer-0=” Venetië, 1813 ” image-0=”” headline-1=”h6″ question-1=”Libretto” answer-1=” Angelo Anelli ” image-1=”” headline-2=”h6″ question-2=”Hoofdrollen” answer-2=” Mustafà, Bey van Algiers (bas) – Elvira, vrouw van Mustafà (sopraan) – Zulma, slavin van Elvira (mezzosopraan) – Haly, kapitein van de Algerijnse kapers (bas) – Lindoro, gevangene en slaaf van Mustafà – Isabella, Italiaanse en geliefde van Lindoro (mezzosopraan) – Taddeo, metgezel van Isabella (bas)” image-2=”” headline-3=”h6″ question-3=”Recording recommendation” answer-3=” DG, Agnes Baltsa, Enzo Dara, Ruggero Raimondi en Frank Lopardo onder leiding van Claudio Abbado en de Wiener Philharmoniker en het Staatsoperakoor ” image-3=”” count=”4″ html=”true” css_class=””]
Commentaar
Rossini’s doorbraak als componist
De compositie van de Italiana in Algeri betekende Gioacchino Rossini’s definitieve doorbraak als operacomponist in 1813, het jaar waarin Wagner en Verdi werden geboren, toen hij pas 21 jaar oud was. Samen met zijn opera seria Tancredi bracht dit werk Rossini’s naam definitief in de voorste gelederen van operacomponisten in 1813. In deze jaren werkte Rossini als een bezetene: reeds het jaar voordien werden zes opera’s tot leven gewekt en in 1813 tellen we nog eens vier werken. Zijn enorme werktempo is legendarisch. Na het succes van de wereldpremière van Tancredi in de Venetiaanse Opera in februari, werd Rossini diezelfde maand nog gevraagd om op korte termijn een ander werk te leveren. Hij ging onmiddellijk aan de slag en schijnt in minder dan een maand tijd deze opera op papier te hebben gezet, zonder zijn toevlucht te hoeven nemen tot eerdere werken. Reeds in mei vond de première plaats van de opera, die een groot succes werd voor de nog jonge componist.
Het libretto
Wegens tijdgebrek recycleerde Rossini een opera-onderwerp dat 5 jaar eerder door een andere componist op muziek was gezet, hetgeen ook tot enige onenigheid leidde (zie het gedeelte over “Pensa alla patria” hieronder). De librettist van het werk was Angelo Anelli, het handelt over de ontvoering van Italianen door kapers naar Algerije en hun redding.
De parallel met Mozarts “Entführung aus dem Serail”
De parallellen tussen de twee werken zijn treffend, de plot en het onderwerp van de twee opera’s zijn vrijwel identiek. In het decennium vóór het compositiejaar van Mozarts opera uit 1782 was alles wat Turks was in zwang in Europa, ter herdenking van de laatste belegering van Wenen door de Turken 100 jaar eerder. De teneur van de herdenking was een mengeling van spot (het Ottomaanse Rijk was grotendeels ontbonden) en fascinatie voor de exotische schoonheid van de Moorse cultuur. Twintig jaar later zorgde de expeditie van Napoleon naar Egypte rond de eeuwwisseling voor een nieuwe belangstelling voor het onderwerp van deze cultuur. Levantijnse verhalen over piraten waren populaire romanonderwerpen, piraterij was inderdaad aan de orde van de dag in Noord-Afrika in deze tijd en het vrijkopen van ontvoerde Europeanen was heel gewoon.
De ouverture met het verrassingseffect
De ouverture is een van de beroemde Rossini-inleidingen en wordt vaak gespeeld tijdens concerten. Het begint met een rustig pizzicato en verrast de luisteraar na een paar maten met een fortissimo. Rossini was een bewonderaar van Haydn en liet zich voor dit effect inspireren door de componist van de Verrassingssymfonie.
Introduzione – Prêtre
Elvira is in een sombere bui
Synopsis: In het paleis van de Bey. Elvira, de vrouw van de heerser zit op een sofa met haar dienares Zulma. Ze is depressief, ze heeft het gevoel dat haar man niet meer van haar houdt.
Serenate il mesto ciglio – Giulini
Mustafa klaagt over zijn vrouw
Synopsis: Als Mustafa verschijnt, klaagt hij over de arrogantie van vrouwen en wil hij niets meer horen over zijn vrouw Elvira.
Delle donne l’arroganza – Ganzarolli
Synopsis: Mustafa is van plan zijn vrouw door te geven aan de slavin Lindoro. Hij gooit iedereen de zaal uit, behalve Haly. Hij geeft de kapitein van zijn kapiteins de opdracht een van de onstuimige Italiaanse vrouwen te vangen, die de harten van de mannen sneller doet kloppen. Zij zal dienen als plaatsvervangster van zijn vrouw.
Lindoros wanhoop – De Cavatina met de vele hoge C’s
Synopsis: In het paleis bevindt zich ook de slaaf Lindoro, een Italiaan die drie maanden eerder gevangen is genomen. Hij verlangt naar zijn minnares in Italië.
Als een van de hoofdrollen krijgt Lindoro een grote verschijningsscène in de vorm van een “Scena ed aria”. Deze bestaat uit een langzame cavatina (“Languir per una bella”) en een snelle caballetta (“Se inclinassi a prender moglie”).
Met de elegische cavatina van Lindoro presenteert Rossini een bedachtzaam karakter. Lindoro en Isabella zijn de enige personages in de opera die zowel ernstige als vrolijke aspecten belichamen, waardoor zij diepgang krijgen en boven alle andere personages in Rossini’s hiërarchie uitsteken…
De elegie van Lindoro wordt ingeleid met een prachtige Franse hoorn melodie. Deze cavatina is een ware krachttoer voor de tenor. Het is geschreven in een zeer hoge tessituur; de tenor zingt voortdurend boven de F en vaak zelfs in de regionen van C en D. Er zijn ook veel ingewikkelde versieringen en toonladders.
We horen Juan Diego Florez, de Rossini-tenor van de 21e eeuw. Zijn techniek is uitstekend en hij beheerst deze aria met een perfectie die boeiend is. Hij produceert zijn hoge noten schijnbaar moeiteloos en de versieringen zijn perfect
Languir per una bella – Florez
Synopsis: Lindoro verneemt van Mustafà dat hij met Elvira zal trouwen. Lindoro is wanhopig, hij probeert zich eruit te praten door de Bey duidelijk te maken dat hij erg kieskeurig is met vrouwen. Maar Mustafa legt uit dat de toekomstige vrouw alle mooie kwaliteiten heeft.
In deze aria horen we Luigi Alva, een van de grote Rossini-tenoren van de jaren zeventig, net als Florez ook een Peruaan.
Se inclinassi a prender moglie – Alva/Corena
Als tweede variatie horen we de interpretatie van Juan Diego Florez.
Se inclinassi a prender moglie – Florez / Doss
Isabella is gevangen – Rossini “vindt” de coloratuur mezzosopraan uit
Synopsis: Tussen stuiten Haly en zijn kapers op een Italiaans schip dat het slachtoffer is geworden van een storm. Ze roven alle bezittingen en arresteren de mensen op het schip. Onder de gevangengenomen vrouwen is Isabella. Zij is de minnares van Lindoro. Ze was op weg gegaan om haar geliefde uit gevangenschap te bevrijden. Nu is zij zelf in handen gevallen van de moslims. Het is haar duidelijk dat zij nu het hoofd koel moet houden en de wapens van de vrouwen behendig moet gebruiken.
Ook Isabella krijgt een geweldige Scena ed aria voor haar eerste optreden. Rossini schreef de rol van Isabella voor een mezzo-sopraan met grote coloratuur vaardigheden. De eerste Isabella was Marietta Marconi, van wie het gerucht ging dat zij een geliefde van Rossini was. Een paar jaar later kwam Maria Malibran in zijn leven en was de zangeres van zijn keuze toen hij De Barbier schreef. Ook Malibran was een coloratuur mezzo en ook zij werd zijn minnares. In 1822 werden ze zelfs man en vrouw. Na Isabella en Rosina, schreef Rossini nog een grote rol voor deze fach met de Angelina van “La cenerentola”. Deze rollen beïnvloedden de geschiedenis van de opera voor de volgende jaren. Met de komst van het verismo aan het eind van de negentiende eeuw raakte deze muzieksoort uit de mode en verdwenen bijna alle bel canto-opera’s van Rossini uit het repertoire. Met Conchita Supervias Isabella in de twintiger jaren en Maria Callas Rosina in de vijftiger jaren begon in de 20e eeuw een ware Rossini renaissance, gevolgd door namen als Teresa Berganza, Agnes Baltsa, Lucia Valenti-Terrani, enz.
Aan de hand van het voorbeeld van de langzame Cavatina (ook cantabile genoemd) “Cruda sorte” horen we de coloratuurmuziek van Rossini. Coloraturen zijn niet alleen technische specificaties (een snelle opeenvolging van tonen met korte notenwaarden van gelijke lengte), maar er zit een hele muziekcultuur achter, die geworteld is in zijn bel canto. De artisticiteit ervan is in meer dan honderd jaar ontwikkeld en versterkt door onder meer de castrati.
Marylin Horn was ook een van de zangeressen die met haar artisticiteit de Rossini-renaissance aanwakkerde. Haar coloratuurtechniek was meesterlijk. De lichtheid en perfectie van haar stem is te bewonderen in het volgende fragment. Veel deskundigen beschouwen haar als de technisch meest perfecte coloratuurzangeres van de na-oorlogse periode.
Cruda sorte … Gia so per pratica – Horne
U hoort een tweede interpretatie van dit stuk door Jennifer Larmore. De Amerikaanse uit de zuidelijke staten imponeert met vocale kracht en coloratuurvaardigheden.
Cruda sorte … Gia so per pratica – Larmore
Isabella worstelt met haar minnaar Taddeo
Synopsis: Isabella wordt op haar reis vergezeld door haar koppige aanbidder Taddeo. Isabella doet alsof hij haar oom is. Wanneer Haly verneemt dat Isabella een Italiaan is, vertelt hij haar dat zij de uitverkorene van de Bey zal zijn en dat zij naar zijn seraglio zal worden gebracht. De jaloerse Taddeo vervloekt het lot dat hen in de handen van de Bey heeft gebracht. Maar de twee moeten zich vermannen en het avontuur samen doorstaan.
Voor deze voorstelling van de twee gevangen Italianen schreef Rossini een prachtig duet. Het geeft de twee personages een geweldige kans om hun kunst van het vaardig en doeltreffend zingen op de mooiste muziek ten tonele te voeren. We horen 2 interpretaties uit 2 verschillende tijdperken.
In het eerste artikel kunt u kennis maken met Conchita Supervia een zangeres uit de jaren twintig in haar misschien wel beroemdste rol als Isabella. Haar duet met Vincenzo Bettoni “Ai cappricci della sorte” is geweldige cinema, het heeft een goede geluidskwaliteit ondanks het opnamejaar 1928. Zij heeft in haar eentje deze opera uit de 50-jarige Doornroosjesslaap teruggehaald. Jürgen Kesting becommentarieert deze opname in “De grote zangers van de 20e eeuw”: “Wanneer Conchita Supervia als Isabella tegen Taddeo zegt dat een dwaze minnaar een marteling is (“sciocco amante”) en dat ze liever een Turk heeft dan een booby (“meglio un turco che un briccone”), ziet men de tragikomische scène voor zich met haar handen en hele lichaam en de opwinding van de toon van de stem. Zij vertolkt niet alleen muziek, zij vertolkt het.”
Ai capricci – Supervia/Bettoni
Luister ter vergelijking naar de vertolking uit de veelgeprezen opname van Abbado uit de jaren zeventig met de twee vermaarde Rossini-vertolkers Dara en Baltsa.
Ai cappricci della sorte – Dara/Baltsa
Mustafa zit vol verwachting
Synopsis: Terug in het paleis van de Bey. Mustafa belooft Lindoro dat hij terug mag naar Italië als hij Elvira meeneemt. Lindoro heeft geen andere keuze dan te accepteren en Mustafa informeert Elvira, dat zij spoedig naar Italië zal worden verscheept. Haly komt aan met het nieuws dat een prachtig exemplaar van een Italiaanse vrouw gevangen is genomen. Mustafa barst bijna van verwachting.
De aria van Mustafa is zeer veeleisend vanwege de moeilijke versieringen. De rol van Mustafa is geschreven voor een basso cantante, een bas met hoogte en beweeglijkheid van stem.
Già d’insolito ardore nel petto – Ragazzo
Synopsis: Lindoro, Zulma en Elvira pakken hun koffers. Elvira wil Mustafa nog een laatste keer zien. Lindoro kan niet begrijpen dat ze hem gaat missen want ze is jong, mooi en rijk, ze verwacht een grote toekomst in Italië.
Isabella wordt voorgesteld aan Mustafa
Synopsis: De eunuchen verschijnen en prijzen Mustafa, de gesel der vrouwen.
Rossini’s opera zit vol met stereotypen. Het koor van eunuchen is er één van.
Viva il flagel delle donne
Synopsis: Isabella wordt voorgesteld aan de Bey. Mustafa is weggeblazen. Isabella beseft al snel dat ze een onnozelaar tegenover zich heeft die ze te slim af kan zijn. Taddeo stormt het rendez-vous binnen. Boos wil Mustafà de indringer onmiddellijk laten spietsen, wat Isabella nog net kan voorkomen door te zeggen dat hij haar oom is.
Het slot van de eerste akte is een gigantisch kluwen van ingewikkelde plotlijnen. Het libretto schept een verwarring die Rossini inspireerde tot een van zijn grandioze finali. Hoe ver zijn we verwijderd van Mozarts “Ontvoering uit het Seraglio”, waarvan het hart de humaniteit van het tijdperk van de Verlichting is en waarvan de aantrekkingskracht het begrijpen van culturen is (maar dat ook vol zit met stereotypen!). Hier is Rossini komiek en theaterman. Maar, en dat is het mooie aan Rossini, het is grote kunst in de gedaante van een komedie. Rossini is een componist wiens muziek altijd boven de plot staat. Schopenhauer sprak over Rossini’s “onverschilligheid” voor zijn libretto, zijn muziek spreekt zijn eigen taal.
Synopsis: Nu verschijnen ook Elvira, Zulma en Lindoro om afscheid te nemen van de Bey. Als Isabella en Lindoro elkaar herkennen zijn ze verbijsterd.
Deze passage is een zogenaamde “Colpo di scena”, een theatrale, verrassende wending van de plot, gemodelleerd in een scène waarin de tijd lijkt te zijn bevroren en iedereen door de verrassing wordt overrompeld. Een gelegenheid voor een mooi en effectief ensemblestuk.
Confusi e stupidi
Rossini bedenkt het “Rossini crescendo”
Synopsis: Om tijd te winnen vraagt Isabella wie de drie zijn. Als Mustafa haar de situatie uitlegt, bedenkt Isabella snel een list. Ze eist van de verbijsterde Mustafa dat Mustafa’s vrouw Elvira hier moet blijven en dat ze Lindoro als haar persoonlijke slaaf zal houden. Wanneer Mustafa protesteert, zegt Isabella tegen de verbijsterde Bey dat hij niets van liefde weet en naar de hel zal gaan. Nu is het voor iedereen duidelijk dat Isabella in een mum van tijd een ezel van de leeuw heeft gemaakt.
Met het naakte slot “Nella testa ho un campanello” beschrijft Rossini de grenzeloze verwarring van de personages. Iedereen is slechts in staat verwarde geluiden te maken als “tac tac”, “din din”, “bum bum” etc. Terwijl de zangers een duizelingwekkend staccato van noten stamelen, produceert het orkest gedurende enkele minuten een krachtig accelerando: het legendarische Rossini Crescendo was geboren. Dit soort muziek was volkomen nieuw en maakte het publiek wild. Met deze finale gaf Rossini voor het eerst een opzwepend visitekaartje van zijn muziek af.
Nella testa ho un campanello – Horne et al.
Isabella en Lindoro plannen een ontsnappingspoging
Synopsis: De volgende dag. Isabella is in een ontevreden bui, ze heeft moeten toezien hoe Lindoro op het punt stond er met een andere vrouw vandoor te gaan. Als ze Lindoro ziet, kan hij het misverstand uit de weg ruimen. De twee besluiten een gezamenlijke vluchtpoging met het schip te ondernemen. Nu heeft Lindoro de moed gevonden om het leven weer onder ogen te zien.
Rossini componeerde deze uiting van Lindoro’s vreugde in de vorm van de aria “Oh, come un cor di giubilo”. Deze grote aria van Lindoro vereist een zeer lyrische stem, en opnieuw lenigheid en hoogte.
In deze aria van Lindoro horen we weer Juan Diego Florez. Zijn versieringen zijn prachtig, interessant genoeg studeerde hij een tijdje Rossini rollen bij Marylin Horne.
Oh, come un cor di giubilo – Florez
Taddeo wordt een Kaimakan
Synopsis: Mustafa is in blijde verwachting van het rendez-vous met Isabella. Maar Taddeo kruist zijn pad. Taddeo beklaagt zich bij hem over een eunuch die hem al enige tijd volgt. Mustafa legt uit dat dit een grote eer is, en hij benoemt hem tot zijn caimakan.
Kaimakan was een hoge officiële titel in de Osmaanse cultuur. De ideale voorwaarde voor Taddeo om zichzelf te overschatten, wat Rossini in plezierige tonen verwoordde.
Ho un gran peso sulla testa – Dara
Isabella’s les voor Elvira
Synopsis: Tussen maakt Isabella zich klaar voor het rendez-vous met Mustafa. Ze laat Elvira de drie koffiemokken brengen en legt de verbouwereerde Elvira uit dat zij ook is uitgenodigd voor het rendez-vous. Ze laat haar nu zien hoe ze met mannen moet omgaan.
Isabella leert Elvira hoe het werkt:
Draag je als een schaap en je zult eindigen als voer voor de wolf.
In Italië zijn het de vrouwen die de mannen opleiden
Cecilia Bartolis schitterend Salzburg Isabella
Synopsis: Isabella zit in haar kamer voor de spiegel. Wetend dat de Bey op het punt staat binnen te komen, doet ze alsof ze zich mooi maakt voor haar minnaar. Mustafa valt voor de maskerade.
Met het verleidelijke geluid van de fluit leidt Rossini de virtuoze aria van Isabella in. Het is de kans voor een actrice/zangeres om haar vocale verleidingskunst te tonen.
In de volgende video ervaart u hoe Cecilia Bartoli, slechts bedekt door schuim, wegkwijnt in de badkuip. Gewoonweg geweldig!
Per lui che adoro – Bartoli
Mustafa hoopt tevergeefs op romantisch uurtje
Synopsis: Mustafa verschijnt in gezelschap van Taddeo. Hij vertelt Isabella dat hij haar oom heeft gepromoveerd tot caimakan om haar zijn waardering te tonen. Met het afgesproken teken van hoesten, zegt Mustafa herhaaldelijk tegen Taddeo dat hij de kamer moet verlaten. Taddeo doet alsof hij het niet merkt. De volgende impertinentie gebeurt zonder uitstel. Mustafa moet toezien hoe Elvira op de thee komt. Mustafa is woedend.
De woede van Mustafa leidt tot een ander prachtig ensemble van Rossini.
Andate alla malora … sento un fremito – Montarsolo / Horne / Monk / Merrit / Ahlsted
Synopsis: Haly heeft alles bekeken en is blij dat de pompeuze Mustafa zijn verdiende lesje krijgt van de sluwe Italiaan.
Le femmine d’Italia – Daliotti
De intrige is begonnen
Synopsis: Taddeo en Lindoro praten met elkaar, Taddeo onthult dat hij in feite niet de oom van Elisabeth is maar haar minnaar. Dan verschijnt Mustafa. Lindoro maakt van de gelegenheid gebruik om de nog steeds ontredderde Bey te vertellen dat Isabella naar hem smacht en dat zij van plan is hem tot haar Pappataci te benoemen. Nu is Mustafa weer in een goede bui, want hij verneemt dat een Pappataci de hele dag alleen maar hoeft te genieten, te eten en te drinken.
Pappataci is de zoölogische naam van een mug en betekent zoveel als veelvraat.
Pappataci che mai sento – Raimondi / Dara / Lopardo
Isabella’s Hymne “Pensa alla patria”
Synopsis: Isabella is van plan een ceremonie voor Mustafa te organiseren waarbij alle Italiaanse slaven de Bey eren met de Italiaanse eretitel “Pappataci”, om vervolgens door middel van een list naar het voorziene schip te vluchten.
Rossini schreef de aria “pensa alla patria” voor Isabella, een patriottische oproep aan de moed en vaardigheid van de Italianen om het risico te nemen.
Er is een interessant verhaal rond de “Pensa alla patria”. Na de première moest Rossini (onterechte) beschuldigingen van plagiaat aanhoren dat hij muziek van Mosca’s vorige opera had gebruikt. Marcolini, de Isabella van de première, zette nu in een van de opvoeringen van de Italiana de vermeende originele “Pensa alla patria” van Mosca in de plaats van Rossini’s “Pensa alla patria”. Het verschil in kwaliteit was opvallend en werd onmiddellijk herkend door het publiek en Marcolini moest de aria al na de helft van de uitvoering afbreken. De beschuldiging van plagiaat was van de baan.
“Pensa alla patria” werd 30 jaar later een van de populaire volksliederen van het Risorgimento. Rossini wilde met de opera geen politiek statement maken op het moment van de compositie. Hoewel hij in latere jaren de Griekse vrijheidsbeweging met woorden steunde, schreef hij ook een nummer voor de restauratieve Napoleon III. In de jaren 1840 kwam hij onder druk te staan van de aanhangers van de Risorgimento met het verwijt niets voor de beweging te hebben gedaan. Rossini’s verwijzing naar de compositie van de “Pensa alla patria” werd door velen als excuus aangevoerd.
Muzikaal is het stuk een vaardig pronkstuk voor Isabella, waarmee de zangeres met een cascade van moeilijke coloraturen het applaus van het publiek kan opeisen. In deze aria horen we de beroemdste en bekendste Rossini-zangeres van onze dagen, Cecilia Bartoli. Zij heeft de rol van Isabella relatief laat “ontdekt” (2018 in Salzburg), wat verrassend is, want het temperament van Isabella past perfect bij haar.
Pronti abbiamo… Amici in ogni evento… Pensa alla patria – Bartoli
Mustafa is benoemd tot “Pappataci” en de ontsnapping is een succes
Synopsis: Mustafa is trots op de eer en sluit zich aan bij de italianen. Isabella ontvangt hem en verklaart hem de titel te zullen geven tijdens een grote ceremonie. Maar alleen onder de voorwaarde dat hij aan de strenge regels voldoet. Mustafa knikt en Lindoro leest de regels voor. Hij mag alleen eten en drinken tijdens de ceremonie. Spreken en toneelspelen is hem verboden. Als teken bindt ze kettingen om zijn voeten. Inmiddels heeft het Italiaanse schip naast de loggia aangelegd. Terwijl Mustafa eet en drinkt, vergezeld door ceremoniemeester Taddeo, gaan de Italianen aan boord van het schip. Als Taddeo als laatste aan boord is, komt Elvira de zaal binnen. Nu beseft Mustafa dat hij voor de gek is gehouden. Zijn kapers kunnen niet snel te hulp schieten, want ze hebben wijn gekregen en zijn geen gevaar meer voor de Italianen. Mustafa kan niet anders dan zijn lot aanvaarden en vraagt zijn vrouw om vergeving en om haar liefde.
Finale – Valentini-Terrani / Benelli / Bruscantini / Dara
Opname-aanbeveling van de opera L’ITALIANA IN ALGERI
DG met Agnes Baltsa, Enzo Dara, Ruggero Raimondi en Frank Lopardo onder leiding van Claudio Abbado en het Weens Filharmonisch Orkest en Koor
Peter Lutz, opera-inside, de online operagids over L’ITALIANA IN ALGERI van Gioacchino Rossini.
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!