Beste van Opera – Mooiste coloratuur aria – Top 10

Synopsis: Ilja verschijnt voor de koning en vertelt hem dat zij Kreta als haar nieuwe thuis beschouwt en Idomeneo als haar vader. Idomeneo is blij en verbaasd over Ilia’s verandering van hart. Hij vermoedt dat zij verliefd is op zijn zoon Idamante en is vervuld van verdriet over het leed dat hij hen beiden aandoet.

Deze aria van Idomeneo was een noviteit van Mozart. Deze aria, vol coloraturen, is inderdaad gecomponeerd in een barokke da capo vorm (ABA’). Maar zo’n heldhaftige, hartstochtelijke aria had men nog niet eerder van tenoren gehoord. De tenor moet lange ketens van coloraturen beheersen. Mozart componeerde de aria in de keel van Anton Raaff, de eerste Idomeneo, die beroemd was om zijn coloratuurvaardigheden. Mozart schreef een tweede versie voor de Weense uitvoering, die minder coloraturen bevatte (en onder meer door Pavarotti en Domingo werd gekozen).

Juan Diego Florez verraste in 2018 met zijn Mozart-recital. Zijn stem is in de loop der jaren donkerder en dieper geworden. Zijn coloraturen zijn geweldig (zoals verwacht) en de stem heeft de nodige punch. Een opzwepende opname!

Synopsis: In Parijs woont een courtisane die wordt gehouden door twee minnaars, de aartsbisschop van Parijs en een rijke joodse koopman. Het is Cunegonde. Ze veracht haar leven, maar ze houdt van de luxe die het toelaat.

De titelrol behoort toe aan Candide, maar Cunegonde krijgt de beroemdste aria te zingen en het werd een paradepaardje voor coloratuursopranen. Bernstein noemde Candide een Valentijnskaart voor de Europese opera. Deze aria van Cunegonde, zingend over luxe en juwelen speelt zich niet toevallig af in Parijs, want het is een schaamteloze parodie op Gounod’s “Jewel Aria” uit zijn meesterwerk “Faust”.

De vertolker wordt geconfronteerd met aanzienlijke moeilijkheden. Enerzijds heeft het een groot bereik – drie hoge Es-noten moeten worden gezongen! – Anderzijds zijn sommige van de geornamenteerde toonladders erg lastig. Het geheel moet met schijnbare lichtheid en geestigheid worden gezongen; we zitten tenslotte in een komedie.

Voor de eerste opvoering van Candide had het castingteam grote moeite een geschikte zangeres te vinden die de hoge noten aankon. Barbara Cook was de eerste cunegonde. Bernstein selecteerde haar persoonlijk en coachte haar voor deze moeilijke rol. Cook vergeleek het zingen van dit stuk later met een atletische krachtsinspanning.

Synopsis: De courtisane Violetta reageert aarzelend op Alfredo’s avances. Ze kent het leven te goed om hem te geloven. Ze wil tijd rekken en geeft hem een camelia – als die verbleekt is, komt hij misschien terug. De gasten komen terug van de danszaal naar de kamer. Als Violetta na het bal alleen is, is ze verbaasd dat ze ontroerd is door Alfredo’s liefdesbekentenis en geeft ze aan zichzelf toe dat ze verlangt naar een innige relatie. Maar ze schuwt deze dwaze gedachten, is het niet de vrijheid die ze nodig heeft?

Follie! Het is tenslotte allemaal waanzin, en ze veegt de gedachten weg. Met virtuoze trillers en loopjes die naar de hoge Des leiden, zingt ze van genot. Aangewakkerd door Alfredo’s zang, die ze door het open raam hoort, besluit ze deze vurige en virtuoze cabaletta met een extatische hoge C.

U hoort een opzwepend “Sempre libera” van Magda Olivero, “de prima donna die het publiek in extase bracht” (Peter G. Davis). Magda Olivero (1910-2014) had een vurige aanhang die haar verafgoodde en haar overal vergezelde.

Actie: Constanze komt de tuin in. Ze is ontvoerd door de moslims en verlangt naar haar minnaar Belmonte. Selim verschijnt. Hij verwacht dat Konstanze morgen de zijne zal zijn en van hem zal houden. Maar Konstanze wil liever sterven dan zich aan hem geven. Als Selim haar bedreigt, toont ze zich bereid de kwellingen te doorstaan, waarvan de verlossing haar dood zal zijn.

Mozart schreef een prachtig stuk voor dit drama van Konstanze’s ziel. De zogenaamde “Martern aria (Marter = Marteling)” van Konstanze is een van de moeilijkste aria’s uit de operaliteratuur. Het vergt kracht voor de lange dramatische passages, grote coloratuurzekerheid en een aanzienlijk stembereik. Het vergt van de stem een hoogte tot D. Bovendien is uithoudingsvermogen nodig, want direct voor deze aria moest de zangeres al een grote aria zingen. Is de voorafgaande aria “Traurigkeit ward mir zum Lose” op berustende, hopeloze toon, Mozart toont Konstanze in de zogenaamde “Martern-Arie” als een hartstochtelijke vrouw, klaar voor opoffering. Dit 10 minuten durende stuk is muzikaal en dramatisch van een enorme omvang en is ook wel omschreven als een “concerto voor coloratuursopraan, solo-instrumenten en orkest”. De aria begint met een ongewoon lange, ouverture-achtige inleiding waarin de solo-instrumenten (hobo, fluit, viool, cello) kleurrijke passages spelen.

Luister naar deze opname gezongen door Edda Moser. Moser was een van de grote Mozart coloratuur sopranen van het naoorlogse tijdperk. Zij was een zangeres die zich compromisloos aan haar rollen gaf en haar stem nooit spaarde. De kracht van haar stem stelde haar niet alleen in staat coloratuurrollen te zingen, maar ook te schitteren op dramatisch gebied. Haar opnamen van Konstanze en de Koningin van de Nacht gloeiden als een rode vlam. De laatste haalde het zelfs als muziektitel in de reeks gouden opnamen die het ruimteschip Voyager de onmetelijkheid van de ruimte in voerde. De gelijktijdige beweeglijkheid en kracht van uw stem is het opmerken waard. Luister bijvoorbeeld naar het deel waar ze de aangehouden C zingt, gevolgd door een loepzuivere triller (6:30).

Synopsis: Het is middag. De betere kringen flaneren op de Cours-de-reine, de grote promenade van Parijs. De jonge Manon is gelukkig, want zij is het middelpunt van de society.

Manon is gelukkig – Een buigt, een kust mijn hand, want door mijn schoonheid ben ik de koningin. Zij zingt met vitaliteit en vreugde de beroemde gavotte met de hoge D-flat aan het eind van het eerste deel. Massenet tekent geen arrogante trut, maar een jonge, gelukkige vrouw. Zij zingt het woord “Reine” (Koningin) eerst in piano, zij kan zelf nauwelijks geloven dat zij het bewonderde middelpunt is van de “haute volée”. Pas bij de tweede poging zingt zij het woord “Reine” in forte. Er is een veelzeggende anekdote over Massenets conceptie van Manon: op zijn dagelijkse wandeling passeerde hij elke dag een bloemenmeisje met de blauwe, onschuldige ogen van een kind. Later vertelde hij dat deze vrouw hem had geïnspireerd om Manon te schrijven.

Zij Victoria de los Angeles in een immens virtuoze en toch kalme en expressieve vertolking van dit stuk. De aria is zeer gecompliceerd en doorspekt met moeilijke coloraturen. Let vooral op de minuut voor de hoge D-flat, vanaf ongeveer 1:15.

Synopsis: Lucia heeft al enige tijd een afspraak met Edgardo en wacht hem op in het kasteelpark. s Avonds bij de fontein vertelt ze haar dienstmeisje met een donker gezicht dat haar ooit de geest van een dode Ravenswood is verschenen, die bij de fontein door een familielid is vermoord en sindsdien in de diepte van de put begraven ligt. Spoedig klaart de geest weer op, in afwachting van Edgardo’s komst.

Het stuk begint met de beroemde cavatina “Regnava nel silenzio”. Met de daaropvolgende cabaletta “Quando rapito in estasi” wordt de stemming van Lucia verlicht. Donizetti drukt zijn opwinding over Edgardo’s aanstaande komst uit met grote toonsprongen, die de zangeres voor grote moeilijkheden stellen. Donizetti schrijft ook opmerkelijke rubati in deze aria. Zo staat de tijd bijna stil in “Il ciel per me” en keert dan onmiddellijk terug naar het basistempo met “Si schiuda il ciel per me”. Opvallend is ook de triller in het midden van de aria, die zich over twee maten uitstrekt. Dit eerste deel wordt nog eens herhaald. Voor het slot koos Donizetti een kunstige wending: het voorlaatste “Ciel” eindigt op een C, en met een prachtige figuur herhaalt hij nog eenmaal “Si schiuda il ciel” dat eindigt op een spectaculaire D.

Maria Callas schreef toneelgeschiedenis met de rol van Lucia. De beroemde producer Walter Legge wilde met het ensemble van La Scala en Serafin een nieuwe opnamestandaard zetten en koos o.a. voor de “Lucia di Lammermoor”. Kesting “De grote stemmen: “De opname van Lucia was nog niet klaar toen Legge de laatste drie minuten van akte II op een bandfragment naar Karajan stuurde. Hij besloot onmiddellijk het werk zelf op te voeren, en met de uitvoering reisde hij spoedig naar Berlijn en Wenen. Callas als Lucia veroorzaakte een pandemonium in beide operahuizen.

Synopsis: Nicklausse waarschuwt Hofmann voor de vreemde persoon van Olympia, maar Hoffmann heeft er geen oren naar. Hij heeft een bril gekocht van Coppélius en beseft dus niet dat Olympia geen levende vrouw is. s Avonds heeft Spalanzani gasten uitgenodigd in zijn salon om hen voor te stellen. Zij huldigen de inventieve gastheer en wensen Olympia te zien. Spalanzani laat Olympia dansen en zingen. Zo nu en dan verliest ze vaart en moet ze worden opgetild.

Deze aria is een van de meest unieke stukken uit de operaliteratuur. De zangmachine Olympia staat een half uur op het toneel en zegt lange tijd alleen maar “oui”. Tenslotte ontwaakt zij en begint te zingen. Offenbach tekende natuurlijk een karikatuur van de zangers van de Grand Opéra; de coloratuurzangeres hoeft alleen maar te worden opgewonden en zij produceert noten als een automaat. De aria is virtuoos met veel coloraturen en tegelijkertijd moet de zangeres met haar stem de hakkelige zang en de mechanische dansbewegingen van een marionet imiteren, precies zoals de componist het op ingenieuze wijze op tonen had gezet. Dit is een grote uitdaging voor de zangeres in de live uitvoering.

Luister naar deze beroemde aria in de versie van Joan Sutherland in de opname van Richard Bonynge. Sutherland droeg de eretitel van “La Stupenda” met haar nachtegaalkeel.

Synopsis: Amina wordt door Elvino verdacht van nachtelijke ontrouw, maar Amina was slechts een slaapwandelaarster die ‘s nachts onbewust wegdwaalt van het huis. Elvino heeft nu zijn fout ingezien en schuift de ring om Amina’s vinger. Amina is gelukkig.

Bellini componeerde een bravoure aria voor Amina aan het eind van de opera met grote sprongen in toon, trillers en topnoten.

Joan Sutherland’s techniek stelde haar in staat de aria in een waanzinnig tempo te zingen met een glorieus einde van adembenemende trillers. Pavarotti was naar verluidt sprakeloos toen hij hoorde dat Sutherland een middagvoorstelling van Sonnambula kon geven op dezelfde dag voor een avondvoorstelling van Traviata.

Actie: Margarethe ziet het boeket van Siebel en neemt het in haar handen. Als ze het juwelendoosje ziet, laat ze het eenvoudige boeket vallen. Geïntrigeerd past ze de sieraden aan. Nu voelt ze zich als een prinses. Was de vreemdeling nu maar bij haar en kon hij haar zien.

Dit stuk vereist het stembereik van een lyrische coloratuursopraan. Het grootste deel van de rol van Margarethe is geschreven voor een lirico-spinto, een dramatische sopraan die het hele scala aan emoties geloofwaardig kan uitbeelden: Zij moet de onschuld van de jonge vrouw uitbeelden, dan de minnares van Faust zijn, dan de vrome kerkganger, later de tragisch verlatene, en tenslotte de krankzinnige, opgeslotene. In deze aria wordt nu de muziek van de kokette jonge vrouw, doorspekt met versieringen, toegevoegd. Deze brede waaier van eisen maakt Margarethe tot een van de meest veeleisende rollen in de operaliteratuur en dus moeilijk te casten. De beroemde Britse zangerscriticus John Stean schreef in 1971 dat in de door platen gedocumenteerde geschiedenis slechts vier zangeressen dit hele vocale spectrum konden bestrijken: Lili Lehmann, Rosa Ponselle, Maria Callas en Montserrat Caballé.

Luister naar de opname van Maria Callas uit 1963. Fantastisch de vocale nuances die zij uit de aria kan halen. “Als ooit de eenheid van dictie en declamatie, fijne nuancering van woorden en welsprekendheid van voordracht die Gounod eiste, na de oorlog weer werd bereikt, dan was het wel in deze uitvoering. (Kesting, “grote stemmen”)