Online operagids en synopsis bij Francesco Cilea’s ADRIANA LECOUVREUR
Cilea had een groot gevoel voor drama en was een begenadigd melodicus. Het is een echte Primadonna-opera en kan met grote stemmen een buitengewoon effect bereiken.
Inhoud
Akte I (Theaterscène)
Akte II (Scène Grange Batelière)
Act III (Soepscène)
Act IV (Dodenscène)
Highlights
Giusto cielo! Che feci in tal giorno
Ove dunque son’io… Scostatevi profani (sterfscène)
Rollen en Synopsis van ADRIANA LECOUVREUR
Première
Milaan, 1902
Libretto
Arturo Colautti naar het toneelstuk Adrienne Lecouvreur van Eugène Scribe.
Hoofdrollen
Adriana Lecouvreur, actrice bij de Comédie-Française (sopraan) - Maurizio, Graaf van Saksen (tenor) - Principe, Prins van Bouillon (bas) -Principessa, Prinses van Bouillon (mezzo-sopraan) - Michonnet, directeur van de Comédie-Française (bariton) Abbate, vertrouweling van de Prins van Bouillon (tenor)
Opname-aanbeveling
DECCA, Renata Tebaldi, Mario del Monaco und Giulietta Simionato unter der Leitung von Franco Capuana und dem Orchester und Chor der Accademia di Santa Cecilia, Rom.
ADRIANA LECOUVREUR Act 1
Het libretto van deze opera is gebaseerd op een roman van de Fransman Eugen Scribe en vertelt over de werkelijk levende persoon van Adrienne Lecouvreur, een actrice van de Comédie-Francaise uit de 18e eeuw (zie hieronder in de rubriek “historische achtergrond”). Scribe had naast andere werken ook de maquettes voor opera’s van Meyerbeer voor de grand opéra geschreven, zijn materiaal was vaak extravagant en losbandig, en dus is de plot van Adriana Lecouvreur, die Colautti in het libretto heeft gegoten, enigszins overladen en geconstrueerd. Cilea was een echte theaterman en veel van de scènes in deze opera zijn magnifiek geconstrueerd op een muzikale en dramatische manier, reikend naar de beste momenten van Puccini.
Adriana Lecouvreur is een typische “prima donna opera” die altijd briljant werkt als de hoofdrol wordt gespeeld door een zangeres met groot charisma. Vooral de namen van Magda Olivero en Renata Tebaldi blijven met deze rol geassocieerd, en in de speellijst vindt u verschillende scènes daaruit.
Met L’Arlésienne en Adriana Lecouvreur heeft Cilea twee opera’s geschreven die een blijvende waarde hebben. Hij schreef ze allebei voor hij 36 jaar oud was. Het is de tragiek van een kunstenaar om al op jonge leeftijd de climax te hebben meegemaakt. Op 40-jarige leeftijd viel hij stil, later werden alleen nog kleine toneelwerken gepubliceerd.
“Adriana Lecouvreur” moest keer op keer kritiek slikken. Dat het ook zwakkere scènes heeft, dat 3 of 4 motieven steeds weer opduiken zonder harmonische ontwikkelingen te hebben, en dat de muziek erg theatraal is. Aan de andere kant moet worden erkend dat Cilea een groot gevoel voor drama had, zich een begenadigd melodist toonde, en dat de opera met grote stemmen een buitengewoon effect kan bereiken.
Synopsis: Op een theaterpodium. De acteurs zijn in hectische voorbereiding voor een avondvoorstelling. De vrouwelijke hoofdrolspelers van de avond zijn de Duclos en Adriana Lecouvreur. Michonnet, de directeur van het huis, is druk bezig met de laatste voorbereidingen. Michonnet is heimelijk verliefd op Adriana Lecouvreur. De Prins van Bouillon, beschermheer van het theater en geheime minnaar van de Duclos, verschijnt in gezelschap van zijn adjudant, de Abbé. De twee flirten galant met de dames op het toneel.
De dialogen, zoals hier, waarin de zangers elkaars woorden afkappen, zijn charmant en worden begeleid door prachtige motieven, waardoor een galant Frans effect ontstaat. Ze zijn zeer vakkundig geschreven in een ridderlijke stijl en contrasteren sterk met de hedendaagse effectgerichte opera’s van het Verismo, ook al wordt de opera cultureel en historisch aan het Verismo toegewezen.
Madamigella, come vi chiamerem stasera – D’Artegna / Ginzer / Sénéchal Stuart / Terfel
De Adriana van Magda Olivero – “Io son l’umile ancella”
Synopsis: Adriana verschijnt. Zij verwerpt de vleierij en verklaart slechts de nederige dienares te zijn van het creatieve genie.
Verschillende scènes van deze opera zijn een toneelstuk in een toneelstuk. Dit is een interessant effect, waarvan Cilea’s tijdgenoot Leoncavallo al gebruik maakte in “Pagliacci”. Adriana presenteert zich als een oprechte artieste, die met evenveel diepgang acteert als zij van de menselijke Maurizio houdt. Critici doen de aria af en toe af als een kwijnend stuk, maar het geeft de artieste een uitgelezen kans om de rol met haar persoonlijkheid te vullen.
In de eerste opname van de speellijst horen we Magda Olivero. Van Cilea wordt gezegd dat hij haar boven alle andere zangeressen verkoos. Kort voor zijn dood wilde Cilea haar nog een laatste tima horen en nadat zij zich vanwege haar huwelijk uit de opera had teruggetrokken, zong zij de rol in 1951 opnieuw. Helaas te laat voor Cilea, die een paar maanden eerder was overleden. Olivero was een uitstekende zangeres-actrice. Ze wist hoe ze haar heldinnen zowel sterk als fragiel kon laten lijken. Olivero was een verismo-sopraan bij uitstek en haar vertolkingen (zoals deze) zijn zeer expressief. Snikken, zwaar ademen en andere stijlelementen maakten deel uit van haar expressierepertoire. Ze had dan ook een door de wol geverfde fanclub die haar overal vergezelde.
Io son l’umile ancella – Olivero
We horen ook Renata Tebaldi in deze openingsaria. Haar vertolking is ontroerend en de stem is fluweelzacht en de expansies zijn geweldig.
Io son l’umile ancella – Tebaldi
In de afspeellijst vindt u een interessant document van de grote Rosa Ponselle, een van de meest opmerkelijke Adriana in de geschiedenis. Er zijn geen opnamen van haar uit de jaren twintig, alleen huismuziek uit 1953 (eind vijftig), toen zij zichzelf begeleidde op de piano en een vriend van haar een blokfluit bij zich had.
Io son l’umile ancella – Ponselle
Waarschijnlijk de beste Adriana van het begin van de 21e eeuw is Anna Netrebko. Met een donkerdere, rijpere stem bracht Anna Netrebko het publiek in New York en Salzburg in 2019 in verrukking, vooral in de lyrische delen van deze opera.
Io son l’umile ancella – Netrebko
Maurizio’s optreden met de aria “la dolcissima effigie”
Synopsis: In een korte pauze raapt Michonnet zijn moed bij elkaar en wil hij zijn liefde bekennen aan Adriana, van wie hij al 5 jaar houdt. Hij vertelt haar over een recente erfenis en huwelijksplannen. Als hij haar zijn liefde wil opbiechten, vertelt Adriana hem in het geheim dat zij ook van een man houdt. Het is Maurizio. Een vaandrig van de graaf van Saksen. Ze weet niet dat Maurizio in feite de graaf zelf is. Maurizio was gewond, en ze heeft gehoord dat hij nu in de stad is. Op dat moment verschijnt Maurizio. Hij bekent haar zijn liefde.
De rol van Maurizio is niet een van de A-rollen voor tenoren. Toegegeven, de rol heeft hele mooie aria’s, maar muzikaal en dramatisch biedt het de tenor weinig gelegenheid om zijn kunnen te tonen.
Domingo zong Maurizio iets meer dan dertig keer in zijn carrière. Hij maakte zijn Met-debuut in deze rol in 1968, maar niet zoals gepland, want die avond stond Franco Corelli gepland om Maurizio te zingen en Domingo als understudy 5 dagen later. Domingo wilde de voorstelling die avond bijwonen en had de hele dag in de Met hard gerepeteerd voor Turandot. Corelli annuleerde de voorstelling slechts 40 minuten voor de officiële aanvang en Rudolf Bing, de opera-directeur van de Met, belde Domingo in het hotel en vertelde hem dat hij moest invallen. Domingo, die op het punt stond zich te scheren en zich klaar te maken voor de opera, was van streek omdat hij er zeker van was dat Corelli op zo’n korte termijn had afgezegd zodat Domingo zou moeten invallen en de nodige kritiek zou krijgen na een slechte avond. Maar het liep anders. De avond werd een triomf en Renata Tebaldi, de Adriana van de avond, was vol lof over haar partner. We horen Placido Domingo met een opname van dit jaar.
La dolcissima effigie – Domingo
We horen een tweede versie van Carlo Bergonzi. Hij is een lyrische tenor met een prachtige stem en een geweldige techniek. De opname is geïnspireerd door zijn grote muzikaliteit en de stroming van de stem.
La dolcissima effigie – Bergonzi
Adriana overhandigt Maurizio het violette boeket
Synopsis: Adriana wil hem helpen om de prins om zijn promotie te vragen. Maar Maurizio wil dat niet en belooft haar na de voorstelling op te wachten bij de uitgang van het podium. Adriana geeft hem een boeket viooltjes als belofte. De abt en de prins verschijnen. De abbé heeft een brief van de Duclos in zijn hand, die hij onderschept heeft. De prins van Bouillon is jaloers en wil weten wat er in de brief staat. Het is een uitnodiging aan een man voor een bijeenkomst over een zeer politieke aangelegenheid bij haar thuis. Wat hij niet weet, is dat Duclos de brief in opdracht van de Prinses van Bouillon heeft geschreven. De ontvanger is de graaf van Saksen, die die avond in een loge logeert. De prins ziet de politiek slechts als voorwendsel en wil het vermeende rendez-vous opblazen door na de voorstelling van die avond een feest voor de acteurs aan te kondigen. Backstage treurt Michonnet om zijn lot.
Ecco il monologo – Bastiannini
Synopsis: Hij moet een brief als rekwisiet aan een actrice geven. Maar hij kan hem niet vinden. Dan verschijnt Maurizio met de brief van Duclos in zijn hand. Hij wil Adriana vertellen dat hij het theater moet verlaten en dat hij haar vanavond niet kan zien. Ondertussen is het toneelstuk begonnen en komt hij op het idee om de brief als rekwisiet aan Michonnet te geven, zodat Adriana als ontvanger op deze manier de informatie zou ontvangen. Maurizio verlaat het theater en verneemt niet dat Adriana onrustig is als ze de brief ontvangt. Ondertussen nodigt de prins het gezelschap bij hem thuis uit voor het diner.
Adriana avrà due mie parole – del Monaco / Fioravanti
ADRIANA LECOUVREUR Act 2
Adriana’s rivale presenteert zich met “Acerba volluttà”
Synopsis: Op het landgoed van Duclos. De prinses van Bouillon wacht op de graaf van Saksen. Ze is opgewonden.
Het contrast tussen de twee rivalen om Maurizio’s hart kon niet groter zijn. Aan de ene kant de gewetensvolle Adriana en aan de andere kant de prinses, gedreven door lagere emoties. De muziek begint met een koortsig motief in het orkest en met de volgende woorden begint haar aria:
Bitter genot, zachte marteling,
de traagste kwelling en plotselinge aanval.
Vuur, ijs, beven, hunkering, angst
dit is wat wachten is voor een liefhebbend hart.
Cilea werkte in deze opera met leitmotivs. Het thema van deze aria zal later worden geciteerd in de sterfscène van Adriana. In het tweede deel, bij de gedachte aan Maurizio, wordt de zang en de begeleiding lyrisch, het gebed tot de avondster is levendig maar teder.
Anita Rachvelishvili is een rijzende ster aan de opera hemel. Een mezzo-sopraan met een rijke stem en prachtige diepte en hoogte.
Acerba volluttà – Anita Rachvelishvili
Synopsis: Maurizio was een bewonderaar van de prinses en zij heeft voor hem gelobbyd aan het hof van de koning. Ze waarschuwt hem dat invloedrijke kringen hem in de gevangenis willen zien en raadt hem aan Parijs te verlaten. Ze ziet de viooltjes op zijn revers en is jaloers. Ze beseft berustend dat Maurizio’s hart aan een ander toebehoort en wil haar naam weten.
L’anima ho stanca – Corelli
We horen een tweede interpretatie door Jonas Kaufmann. Hij bracht het publiek in vervoering in de rol van Maurizio. Hij zingt deze aria met een melancholie die je onder de huid kruipt.
L’anima ho stanca – Kaufmann
Adriana en Maurizio ontmoeten elkaar verrassend
Synopsis: Ondanks haar aandringen weigert Maurizio haar naam te geven. Juist op dat moment horen ze een koets. De prinses raakt in paniek als ze beseft dat het haar man is en ze verstopt zich in een zijkamertje. Maurizio ontvangt de prins, die denkt dat hij hem op heterdaad heeft betrapt. Maar hij wil niets meer met de Duclos te maken hebben en laat haar over aan de graaf, die nu de vergissing inziet. Nu arriveert ook Adriana, die een ontmoeting met de prins heeft geregeld om steun voor Maurizio te vragen. De prins stelt Adriana voor aan de graaf van Saksen en Adriana herkent wie Maurizio werkelijk is. Met een knipoog erkennen de twee de maskerade en hernieuwen hun liefdesgelofte.
Ma, dunque è vero – Tebaldi / del Monaco
Adriana redt de prinses en ontdekt een geheim
Synopsis: Michonnet komt opdagen. Hij wilde de Duclos zien om met haar het volgende toneelstuk te bespreken en gaat de volgende kamer in. Hij ontmoet een dame in het donker, die hij niet herkent. Maurizio moet het huis verlaten en vraagt Adriana koste wat het kost te voorkomen dat iemand erachter komt wie de dame in de kamer ernaast is. Hij zweert haar dat de hele zaak puur politiek is. Adriana opent de deur en geeft de vreemdeling een sleutel die naar de tuin leidt. In een woordenwisseling vernemen de vrouwen van elkaar dat zij verliefd zijn op de graaf van Saksen. Er ontwikkelt zich een verhitte dialoog, die plotseling wordt onderbroken door de komst van de prins. De prinses weet onherkenbaar te vluchten en Adriana valt in een leunstoel neer, getroffen door verdriet. Michonnet verschijnt en toont haar een rode armband die hij op de grond heeft gevonden.
Eccolo aperta – Tebaldi / Simionato
ADRIANA LECOUVREUR Act 3
Synopsis: In het paleis van de prins van Bouillon zijn de voorbereidingen voor het diner in volle gang. Ondertussen is de prinses teruggekeerd en denkt na over wraak op haar mysterieuze rivale. Ze merkt een poederdoosje op. De prins neemt het haar af, want het is een bewijsstuk dat hij als scheikundige moet analyseren. Het is een zeer giftige stof. De prinses krijgt een plotselinge ingeving om haar rivale ermee te vergiftigen. Adriana verschijnt. Ze wordt aan de prinses voorgesteld.
Commossa io sono – Scotto / Obraztsova
De prinses herkent de stem
Synopsis: .Ontzet herkent de prinses de stem. Om het te testen, verzint ze het verhaal dat Maurizio gewond is geraakt in een duel. Als Adriana plotseling flauwvalt, is de prinses er zeker van dat Adriana haar rivale is. Maurizio verschijnt. Hij was gearresteerd en weer vrijgelaten. Hij bedankt de Prinses, omdat hij denkt dat de vrijlating aan haar te danken is. Hij moet de samenleving vertellen over een van zijn heldendaden uit de oorlog.
Het verhaal van Maurizio’s heldendaad is een eenvoudig stuk, maar een briljant nummer. We horen het van Placido Domingo, die een geloofwaardige gedurfde held speelt.
Il russo Mencikoff riceve l’ordine – Domingo
Synopsis: Dansers verschijnen en dansen een pastorale dans.
Dormi, dormi, o pastorello
Synopsis: Tijdens het ballet wisselen de prinses en Adriana woorden. Door de wederzijdse onthulling van het violette boeket en de armband, herkennen de twee elkaar als rivalen. Adriana wordt gevraagd om na het ballet voor te dragen. Ze kiest een stuk waarvan het laatste deel over overspel gaat, en ze richt zich openlijk tot de prinses, die wraak zweert.
De historische achtergrond
De actrice Adriana Lecouvreur heeft echt bestaan. Zij werd beroemd door haar declamatorische stijl. Zij was lange tijd verbonden met Moritz van Saksen en de prinses van Bouillon was een rivale. Zij was een goede vriendin van Voltaire en vertolkster van zijn werken en zou in zijn armen zijn gestorven. Haar dood op relatief jonge leeftijd (37 jaar) leidde tot speculaties en vormde het kader voor de plot van het drama. Men vermoedt dat zij in werkelijkheid is gestorven aan een “buikontsteking”, waarschijnlijk dysenterie, te wijten aan de rampzalige hygiënische omstandigheden in de Franse hoofdstad.
Het werk werd bekend als een toneelstuk 50 jaar voor Cilea’s setting, en was bijvoorbeeld een rol van de grote acteur Sarah Bernhard (die ook model stond voor Puccini’s Tosca).Olivero’s opname van de volgende scène dateert uit 1959, toen ze op 55-jarige leeftijd op korte termijn inviel voor Tebaldi en een triomf behaalde. Zelfs de Tebaldianen gooiden de rode anjers naar haar. Haar vocale podiumprésence in de declamatorische passages is gigantisch en het orkest straalt van passie!
Giusto cielo! Che feci in tal giorno – Olivero
ADRIANA LECOUVREUR Act 4
Adriana heeft ontslag genomen en afscheid genomen van het theater
Synopsis: In Adriana’s huis
Preludio – Levine
Synopsis: Adriana heeft het theater opgegeven toen Maurizio werd gearresteerd. Michonnet gaat haar thuis opzoeken.
So ch’ella dorme – Milnes
Synopsis: Adriana verwelkomt hem. Ze is verteerd door pijn en jaloezie. Hij vraagt haar terug te keren naar het theater. Nostalgisch vertellen de twee over hun ongelukkige liefde.
Amico mio…ti sembra insanità…io ne morro, lo sento – Tebaldi / Fioravanti
Synopsis: Vier acteurs komen binnen en feliciteren haar met haar naamdag. De acteurs vertellen dat de Duclos de graaf heeft verlaten. Michonnet geeft Adriana de ketting terug die ze heeft verpand om Maurizio uit de kerker te bevrijden. Hij vertelt haar niet dat hij zijn erfenis aan het werk heeft gezet.
Una volta era un principe
Adriana is wanhopig – de morbide stemming van “Poveri fiori”
Synopsis: De dienstmeid bezorgt een brief van Maurizio. In het pakje zitten gedroogde viooltjes. Adriana is diep getroffen en voelt zich bespot en in de steek gelaten.
“Poveri fiori” is een melancholiek stuk, sterker nog Cilea schrijft de uitdrukkingstekens “andante triste” in de partituur. Twee stilistische elementen kenmerken deze aria. Enerzijds creëert de veelvuldige octaafsprong van de stem (b.v. “Poveriꜛfiori”) de stemming van wanhoop van Adriana en dissonante akkoorden in het orkest op zware maatdelen (“primo”) in het middendeel creëren een morbide stemming.
Een van de grote kunsten van Callas was om stemkleuren te geven aan ieder woord en iedere noot. De octaafsprongen van deze aria kruipen onder je huid.
Poveri fiori – Callas
We horen een tweede interpretatie van deze aria. We lezen een treffende beschrijving van Magda Olivero’s Adriana in Kestings boek: “Haar stem heeft het effect van een zwaar parfum, een esthetisch aroma. Ze probeert nooit de eenvoudigste houding aan te nemen: die van natuurlijkheid. Wanneer zij “poveri fiori” zingt, zijn de doelnoten niet langer gebaren, maar beïnvloeden houdingen als een ballerina die de stervende zwaan danst.”
Het is de vertolking van een diva (heel positief bedoeld), door “de tragische actrice van het verismo”, die haar persoonlijke stempel op de aria drukt.
Poveri fiori – Olivero
Maurizio haast zich naar hem toe – Adriana sterft in zijn armen
Synopsis: Op dit moment verschijnt Maurizio. Michonnet heeft hem geschreven. Hij smeekt Adriana om vergeving en om haar liefde. Adriana gelooft Maurizio niet, maar als hij hem een aanzoek doet, breekt de dam. Plotseling beeft Adriana, haar gezicht verbleekt. Ze vertelt hem over de viooltjes. Michonnet herkent ze en beseft dat ze vergiftigd zijn en door de prinses zijn gestuurd. Het gif werkt snel en Adriana begint te fantaseren. Ze sterft in de armen van Maurizio.
Ove, dunque son io…Scostatevi profani – Olivero
Aanbeveling voor opname van de opera ADRIANA LECOUVREUR
DECCA, Renata Tebaldi, Mario del Monaco en Giulietta Simionato onder leiding van Franco Capuana en het Orkest en Koor dell’accademia di Santa Cecilia, Roma.
Peter Lutz, opera-inside, de online operagids over ADRIANA LECOUVREUR van Francesco Cilea.
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!