Richard Strauss zag het theaterstuk “Salome” voor het eerst in 1902 in een productie van Max Reinhard, en creëerde drie jaar later een expressionistische klankwereld die leek te breken met alles wat tot dan toe bekend was. Ondanks de inmiddels dertien jaar die waren verstreken sinds de eerste opvoering van het stuk, stuitte het stuk, dat als opera op muziek was gezet, op openlijke vijandigheid van traditionalisten. Maar de première in Dresden werd een sensatie en “Salome” begon aan zijn triomftocht over de hele wereld.
Salome wil Jochanaan’s mond kussen
Deze passage leidt tot een van de hoogtepunten van de opera. De afwijzing van Jochanaan (“Nooit, dochter van Babylon, dochter van Sodom”) maakt Salome razend en ze zingt vier keer het kusmotief (“Ik zal je mond kussen Jochanaan”), dat Strauss muzikaal vier keer tot uitzinnigheid opvoert.
Luister naar deze boeiende scène in een opname met Cheryl Studer. De Amerikaanse zangeres had een enorm bereik in haar repertoire, ze vertolkte 80 verschillende rollen in haar podiumcarrière. Toen ze in de jaren negentig Salome opnam, werd ze bejubeld als de beste Salomé sinds lange tijd.
Niemals Tochter Babylons, Tochter Sodoms – Studer
De dans van de zeven sluiers
Herodes wil dat Salome voor hem danst en biedt in ruil daarvoor aan haar een gratis wens te vervullen. Salome stemt toe en voert de dans van de zeven sluiers uit.
Salome is een van de meest veeleisende rollen voor sopraan. Het vereist volume, uithoudingsvermogen, kracht en een door en door dramatische stem. Na een lange en uitdagende dans moet de zangeres het geweldige slotdeel beheersen dat Strauss voor haar schreef. In elke productie leidt dit tot de vraag of de rol kan worden gescheiden in een dans- en een zangpartij. Bij de première weigerde Marie Wittich zelf de erotische dans uit te voeren.
Deze traditie is nadien blijven bestaan. Een van de weinige uitzonderingen was de bekende Amerikaanse sopraan Maria Ewing. Zij zong en danste de rol en deed dat consequent. De ene sluier na de andere valt op de grond totdat ze zich daadwerkelijk poedelnaakt vertoont.
Dance of the Seven Veils – Ewing
Het enorme verlangen van Salome
Na de dans eist ze van Herodes dat hij haar het hoofd van Jochanaan op een zilveren schaal overhandigt. Herodes probeert haar wanhopig van haar eis af te brengen, maar Salome houdt voet bij stuk. Op Herodes’ bevel vertrekken de wachters en verschijnen even later met het hoofd en de schotel.
De slotscène kan slechts met één woord worden beschreven: “extase”. Mogelijk schreef Strauss met het slotlied van Salome en de orkestbegeleiding de grootste extase uit de operageschiedenis. Het eindigt met de beroemde dissonantie op het sforzato, bijna aan het einde van de opera en de Cis-majeur resolutie die volgt.
We horen de versie uit 1949 van Ljuba Welitsch. “Fritz Reiner, die ooit in Dresden volwassen werd met de muziek van Richard Strauss, staat in 1949 op het podium voor een paar ‘Salome’-voorstellingen die op de New Yorkse zwarte markt nog meer in trek zijn dan welke Broadway-voorstelling dan ook, en waarvoor de onder de tafel verhandelde kaartjes de toenmalige geluidsbarrière van 100 dollar per stuk doorbreken. De reden is roodharig, rondborstig en vol hartstochtelijk Bulgaars temperament: Lyuba Velich heeft een triomfantelijke tournee door Europa gemaakt als de ontketende Salome met een dodelijk zoet meisjesstemmetje, haar roem is haar al voorgegaan, en het debuut in de Metropolitan Opera zal dan het hoogtepunt van haar carrière zijn. Voordat haar stem snel bergafwaarts gaat, door haar alles verterende zangtechniek, draagt zij zelfs de strengste critici tot ademloze ovaties.”
In de woorden van Jürgen Kesting (“Grosse Stimmen”): “Het slotlied van Welitsch is als een trilling van de zintuigen een aanslag op de zenuwen van de luisteraar. Welitsch zingt niet, zij verandert in het personage. De klank van haar stem is tegelijk zuiver en verhit, helder en prachtig gekleurd. ‘I Kissed Your Mouth’ is een verslavend orgasme.”
Eindscène – Welitsch/Reiner
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!