Met “Porgy and Bess” bereikte Gershwin het hoogtepunt van zijn kunnen. Met deze compositie slaagde hij erin een werk van wereldfaam te creëren, een van de grote volksopera’s uit de geschiedenis. De uitvoering van deze opera gaat gepaard met grote moeilijkheden, vandaar dat het werk zelden te horen is. De kracht en authenticiteit van zijn muziek heeft alle jazzgrootheden van de vorige eeuw ertoe aangezet nummers te coveren.
Summertime, het beroemde slaapliedje van Clara
Summertime is een van de mooiste liedjes die Gershwin ooit heeft gecomponeerd. Gershwin wist dat hij een hit zou hebben met dit lied en hij gebruikte het in verschillende delen van “Porgy and Bess”. Om de authenticiteit van de muziek te verzekeren, verbleef Gershwin enige tijd in de zuidelijke staten, maar hij componeerde alle stukken voor de opera zelf en gebruikte, volgens zijn eigen verklaringen, geen volksliedjes. Desto niettegenstaande, wordt “Summertime” af en toe beschouwd als dicht bij een spiritual genaamd “Sometimes I Feel Like a Motherless Child”. Of Gershwin het stuk kende is niet bekend, en de relatie blijft dus speculatie.
Een korte inleiding door de strijkers leidt naar de rustgevende klanken van een klarinet en zachte noten van het klokkenspel in de deinende 2/2 maat van een wiegeliedje. De beroemde melodie weerklinkt, begeleid door jazzy harmonieën van het orkest. Terwijl de melodie wordt herhaald, treedt een soloviool en een neuriënd vrouwenkoor in. Het koor is genoteerd in “piano” en neemt de harmonieën van het orkest over, en blijft bijna tot het einde op de achtergrond. De soloviool is zelfs “pianissimo” genoteerd en dus slechts vaag hoorbaar. De orkestrale kleuren worden rijker en rijker, en weldra steken de cor anglais, de hobo en de fluit boven het orkest uit.
Gershwin eindigt dit stuk met een prachtig sloteffect: terwijl de zangstem de laatste B aanhoudt, gaat het Summ-koor de hoogte in. De zangstem gebruikt deze aangehouden B met andere effecten zoals octaafsprongen en glissandi. Naar schatting zijn er meer dan 25.000 opnamen van dit stuk, waarvan de meeste coverversies zijn door jazz- en popgrootheden.
Leontyne Price is waarschijnlijk de blauwdruk van opera-vertolking. Zij maakte deel uit van de cast van de wereldtournee van 1952, die voor de wereldwijde doorbraak van het werk zorgde. De opname is van de latere RCA opname uit 1963.
Summertime – Price
Susanna’s aangrijpende rouw om haar man
Deze rouwpassage is een van de hoogtepunten van de opera. Gershwin paste een motief toe met de opeenvolging mineur-majeur-mineur-akkoord, waarvan de techniek sindsdien vele malen is “gekopieerd”. Het nummer eindigt met een prachtige uiting van wanhoop.
We horen deze passage in een prachtige filmversie van Trevor Nunn met Cynthia Clarey. Last but not least is het slot indrukwekkend (vanaf 4:00).
My man’s gone now – Clarey
Het luchthartige “I Got Plenty o’ Nuttin'”
Gershwin schreef dit bekende liedje voordat hij de tekst had. Hij wilde gewoon een luchtig moment creëren. Zijn broer Ira had toen het briljante idee voor de titel “I Got Plenty o’ Nuttin'” (zoveel als “Ik heb genoeg niets”).
De luchthartigheid van de onteigende bedelaar wordt gecreëerd door een eenvoudige majeur melodie en een begeleiding door de banjo. Bij de eerste herhaling van de melodie verhoogt Gershwin de sfeer, zoals hij dat ook in Summertime deed, door middel van begeleiding door een Summerkoor.
We horen het stuk uit Simon Rattle’s Glyndebourne productie, gezongen door de Brits-Jamaicaanse bariton Willard White.
Oh, I got plenty o’nuttin – White
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!