Samen met Wagners “Meistersinger von Nürnberg” wordt Freischütz beschouwd als de Duitse nationale opera bij uitstek. Von Weber toont zich een briljant theaterdramaturg en schepper van grote melodieën, en leverde met dit werk een beslissende bijdrage aan de transfiguratie van de Duitse romantiek. Weinig opera’s hebben zoveel melodieën bijgedragen aan het Duitse liederenerfgoed als Freischütz. Webers grootste kracht (en hij had er vele) is zijn inspiratie voor melodieën.
De grote ouverture
De ouverture van Freischütz is terecht beroemd geworden. Het is een pronkstuk van de Duitse romantiek. Von Weber presenteert veel van de melodieën van de opera en laat de spookachtige Wolfsschluchtmuziek aan zich voorbijgaan. Weber was een begenadigd kappellmeister en wist hoe hij sfeer moest scheppen. De donkere toon van de lage strijkers en de lage hoorns creëren een spookachtige stemming, die wordt versterkt door mysterieuze paukenslagen.
Zoals in de openingstekst wordt beschreven, horen we vanaf het voorspel de handeling van het drama en belangrijke herinneringsmotieven van deze opera:
De prelude begint met een dreigend motief dat de komende ramp aankondigt:
Het jagersmotief introduceert de luisteraar in de zorgeloze wereld van de jagers in wiens sfeer de muziek zich afspeelt.
De majeur van het jagersmotief verandert in een mineur en beschrijft het gevaar van het demonische:
De volgende passage toont het liefdesmotief, het “tegengif” tegen het demonische, terug in Es-groot:
De volgende minuten beschrijven de strijd van goed tegen kwaad (liefdesmotief en demonenmotief). Aan het eind klinkt het liefdesmotief in stralend C-groot: het goede heeft gewonnen.
Vorspiel – Kleiber
Het grote Lied “Durch die Wälder durch die Auen”
Het Singspiel was het genre van het volk. Opera’s als de Freischütz zijn romantische stukken uit de Biedermeier-periode, waarin sprookjesmateriaal populair was. De stukken van Freischütz zijn dus meer liederen dan aria’s, in die zin dat ze eenvoudiger van opzet zijn en meer innerlijk gevoel uitdrukken dan de vaak expressieve dramatiek van de aria. Laten we eens luisteren naar “Durch die Wälder, durch die Auen”, een van de beroemde liederen uit deze opera.
De aria is zeer afwisselend en bestaat uit verschillende passages: liefde, droefheid en bitterheid moeten geloofwaardig worden uitgedrukt. Het begint dramatisch en na een korte maar mooie overgang door de klarinet begint de prachtige melodie. Een donkere tremolo leidt naar het derde donkere en langzame deel, dat opnieuw een beroep doet op de dramatische kwaliteiten van de tenor.
Luister eerst eens naar Jonas Kaufmann in een prachtig gearrangeerde interpretatie. Kaufmann is niet alleen een meester van de Puccini aria, maar ook een begenadigd liedzanger. Ook in de dramatische delen schittert hij met zijn donkere stem.
Durch die Wälder, durch die Auen (1) – Jonas Kaufmann
Het grote romantische Lied “Leise, leise fromme Weise”
Het is nacht, Agathe kan niet slapen. Ze bidt in de maanverlichte nacht dat Max snel mag terugkeren.
Agathe begint aan een lied dat behoort tot de grootste schatten die de Duitse romantiek heeft voortgebracht. Het is een intiem gebed in een maanverlichte nacht. Het eindigt in de extatische muziek van de ouverture als Max eindelijk thuiskomt.
De aria vergt veel van de sopraan: kristalheldere tonen in het eerste deel en lyrische maar krachtige lijnen in het tweede deel. Een langzame inleiding brengt ons in de stemming van de vollemaannacht. Agathe verlangt naar Max. Met een warme, door liefde bezielde stem zingt Agathe de prachtige cantilena “Leise, leise” (Zacht, zacht, zuiver lied)”. De zangeres moet van dit lied een gebed maken met het vertrouwen, maar ook met de terughoudendheid die een gebed vereist. Het moet in perfect legato gezongen worden.
In het tweede deel wordt de toon dringender. Hoorns kondigen de komst van Max aan. Het stuk gaat over in een agitato: een recitatieffase wordt ingeleid met “hij is het”. De aria eindigt met het triomfantelijke thema.
De vertolking van Elisabeth Schwarzkopf is van een overweldigende intensiteit en toch intimiteit.
Wie nahte mir der Schlummer … Leise, leise, fromme Weise – Schwarzkopf
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!