O DON FATALE – een aria uit de opera Don Carlo

De online operagids van Verdi’s aria O DON FATALE

Lees Interessante feiten en hoor leuke YouTube video’s over de beroemde aria “O DON FATALE”.

Als u meer wilt horen over de opera DON CARLO, klik dan op de link naar het operaportret

De aria – synopsis en achtergrond

Synopsis: Don Carlo houdt van Elizabeth, de jonge vrouw van zijn vader, koning Filips II van Spanje. Prinses Eboli, een hofdame en vriendin van Elizabeth, is verliefd geworden op de Infante Don Carlo en vraagt zich af of hij haar gevoelens zal beantwoorden. Ze ontmoet Don Carlos in de tuin van de koningin. Hij heeft een brief ontvangen voor een rendez-vous en wacht op de koningin. In werkelijkheid is de brief van Eboli, die verschijnt in de mantel van de koningin. Carlos zweert zijn liefde aan de vermeende koningin. Ontzet moet Eboli zich realiseren dat het niet voor haar bedoeld was dat Carlos haar herkent. Verblind door jaloezie wil ze wraak nemen. In het geheim geeft ze de koning het juwelendoosje van de koningin. Verblind door woede en jaloezie roept hij de koningin. Ontzet moet ze toezien hoe de koning het doosje op tafel zet en openbreekt. Bovenin vindt hij de online operagids van de Infante. Elizabeth beweert zuiver te zijn en wanneer hij haar beschuldigt van overspel, valt Elizabeth flauw en Philip beseft dat hij te ver is gegaan. Rodrigo en Eboli stormen binnen en beseffen de situatie. Eboli bekent berouwvol aan de koningin dat zij het was die haar had verraden en de kist aan de koning had overhandigd. En ze bekent ook dat ze de koning had verleid. De koningin geeft haar de keuze tussen klooster en verbanning. Eboli krijgt berouw en als laatste daad besluit ze Don Carlo te redden die in de kerker op zijn executie wacht.
Verdi heeft een prachtig rolportret geschreven voor de Eboli. Haar rol is zeer divers en geen van de andere personages in deze opera vertoont zoveel facetten en ontwikkeling. In haar drie grote uitvoeringen zingt zij eerst de hoofse dame (het Moorse lied) met coloraturen, dan wordt zij de dramatische intrigant (A mezzanotte) en in deze aria wordt zij de berouwvolle en tenslotte de lichte figuur. Met andere woorden, de rol van Eboli vraagt om een grote stem.

Het muzikale hoogtepunt van de Eboli is ongetwijfeld deze aria. Ze wordt ingeleid met een dramatische ‘Ah’ met een hoge G, gevolgd door een bijna fysiek voelbare instorting, die Verdi in een dramatische opeenvolging van drie maten naar de lage Es leidt, begeleid door de scherpe accenten van de blazers. Het is Eboli’s pijnlijke besef dat ze Elisabeth nooit meer zal kunnen zien.

De korte zinnen aan het begin van de aria tonen de onrust van de Eboli. Ze worden begeleid door het orkest met een noodlottige figuur, wat het geheel een enorm dramatisch effect geeft.

Het eerste deel eindigt met een dramatisch “ti maledico” (ik vervloek je).

In de variatie van het eerste deel verandert de aria in een “piu mosso”. Verdi verhoogt het tempo en versnelt de orkestaccenten, waardoor de zangeres wordt gedreven tot een hysterisch “ti maledico” met een hoge C, wat voor een mezzosopraan een behoorlijke uitdaging is.

Het tweede deel contrasteert maximaal met het begin. De stemming verandert abrupt en gaat over in een tedere sfeer. In zacht legato betreurt ze haar daden.

De stemming, aanvankelijk nostalgisch, verandert in diepe wanhoop en leidt tot het besluit om het klooster binnen te gaan, wat wordt ingeleid met een pijnlijke hoge D flat.

Het derde deel is opgedragen aan Don Carlo, wiens executie op handen is. Zij is bereid zich op te offeren om de Infante te redden. De sfeer wordt uitzinnig…

…en eindigt met een extatisch “lo salverò”.

De aria – de tekst van O DON FATALE

O don fatale! O don crudel
che in suo furor mi fece il ciel!
Tu che ci fai sì vane, altere,
Ti maledico… Ti maledico, o mia beltà!
Ennbsp;

Versar, versar sol posso il pianto,
speme non ho, soffrir dovrò!
Il mio delitto è orribil tanto…
che cancellar mai nol potrò!
Ti maledico! Ti maledico, o mia beltà!
O mia Regina, io t’immolai
al folle error di questo cor.
Solo in un chiostro al mondo ormai…
dovrò celar il mio dolor!

Ohimè! Ohimè! O mia Regina…
O ciel! E Carlo! a morte domani…
Gran Dio! A morte andar vedrò!
Ah, un dì mi resta!
La speme mi arride, ah…!
Sia benedetto il ciel! Lo salverò!
Un dì mi resta!
Ah, sia benedetto il ciel! Ah! lo salverò!

O, verschrikkelijk geschenk! O verschrikkelijk geschenk
Dat de hemel mij gaf in zijn woede!
Jij, die me zo ijdel en arrogant maakt;
Ik vervloek je… Ik vervloek je, oh mijn schoonheid!
Ik kan alleen tranen op tranen vergieten,
Ik heb geen hoop, ik zal zo lijden!
Mijn misdaad is zo verschrikkelijk
dat ik het nooit zal kunnen wegwassen!

Ik vervloek je! Ik vervloek je, oh mijn schoonheid!
Oh, mijn koningin, ik heb je opgeofferd
Ter wille van de waanzinnige dwaling van mijn hart!
Nu, van de wereld, alleen in een klooster
Zal ik mijn pijn kunnen verbergen!
Oh, liefste! Oh, liefste! Oh, mijn Koningin…
Oh, hemel! En Carlos! Wordt morgen naar zijn dood gebracht…
Oh, lieve Heer! Ik zal hem zien sterven!
Ah, ik heb nog één dag over!
Toch lacht de hoop me toe, ah…!
De hemel zij gezegend, ik zal hem redden!
Ik heb nog één dag over.
De hemel zij gezegend, ik zal hem redden!

Geschreven voor een “dramatische mezzosopraan”

De rol van Eboli is geschreven voor een dramatische mezzosopraan. De dramatische mezzosopraan moet een sterke, volumineuze stem hebben. De vraag naar vocale creativiteit is hoog, daarom worden deze rollen meestal toevertrouwd aan vocaal rijpe en ervaren zangers. De rol vereist een grote veerkracht en uithoudingsvermogen van de zanger.

Bekende vertolkingen van O DON FATALE

Misschien is deze aria meer lyrisch gezongen, maar geen van hen wist de klankkleuren te creëren om de zielstoestand van de Eboli te tekenen.

O don fatale – Callas

De tegenhanger van Callas was Verretts interpretatie. Haar stem is ronder en voller vergeleken met Callas’ geaccentueerde interpretatie.

O don fatale – Verrett

Vervolgens horen we de Eboli van Elina Garanca. In de woorden van Mark Pullinger: “Elīna Garanča, als de glamoureuze Eboli, haalde alles uit de kast in het Moorse sluierlied, zoals men zou verwachten van iemand met haar belcanto-achtergrond. Het verraste hoezeer haar mezzosopraan was gegroeid, met een adembenemend “O don fatale”.

O don fatale – Garanca

Nilsson’s Eboli boeit met het drama van de wanhoop in het eerste deel. De diepere lyrische passages van het middendeel zijn iets minder boeiend, maar het slotdeel schittert als een stralend zwaard.

O don fatale – Nilsson

Stignani was de favoriete Eboli van de jaren 30 en 40. Haar zangkunst was grandioos en de Eboli was een van haar favoriete rollen.

O don fatale – Stignani

Vervolgens horen we een briljante opname van Christa Ludwig. Zij bekende dat deze dramatische rol haar tot het uiterste heeft gedreven, vooral de passages met hoge noten. We leren een voorbeeldig verhaal uit het boek van Kesting: “Hoe dit kan aflopen bleek in augustus 1975 in een Salzburgse uitvoering onder Karajan toen zij faalde aan het einde van de Eboli Aria. Zelf zei ze dat ze “er niet in geslaagd was de laatste noot van mijn grote aria te raken, maar het feit dat ze wegging nadat het publiek haar had uitgejouwd, en dat ze bij de tweede uitvoering niet meer zong, toont de enorme nerveuze spanning van het beste aan”.

O don fatale – Ludwig

Peter Lutz, opera-inside, de online operagids bij de aria “O DON FATALE” uit de opera Don Carlo van Giuseppe Verdi.