Pyotr Çaykovski’den Yevgeni Onegin – opera rehberi ve sinopsis

YEVGENI ONEGIN için çevrimiçi opera rehberi

Çaykovski on opera yazmıştır. Eugene Onegin onun en ünlü ve en güzel operasıdır. Duygusal müzik, göz kamaştırıcı enstrümantasyon ve içsel dram bu eseri karakterize eder. Çaykovski ayrıca bize en büyük balelerini anımsatan güzel müzikal orkestra pasajları da verir.

 

 

 

 

İçerik

Synopsis

Act I (Kır evi sahnesi)

Act II (Top sahnesi, Düello sahnesi)

Act III (Balo sahnesi, Gremin’in evinde)

Kayıt Önerisi

Yorum

Öne Çıkanlar

Ya lyublyu vas (Lenski’nin arioso’su)

Puskai pogibnu ya (mektup sahnesi)

Entreacte & Waltz

Kuda, Kuda (Lenski’nin aryası)

Entreacte & Polonaise

Gremin’ aria

Uzhel ta samaya Tatyana (Onegins Aria)

 

 

 

Premiere

St. Moskova, 1879

Libretto

Peter Tchaikovsky ve Konstantin Shilovsky, Alexander Pushkin'in aynı adlı manzum romanından uyarlanmıştır.

Main roles

Larina, dul ve büyük toprak sahibi (mezzo-soprano) - Tatyana, kızı (soprano) - Olga, Tatyana'nın kız kardeşi (alto) - Lenski, Şair (tenor) - Onegin, Aristokrat ve Lenski'nin arkadaşı (bariton) - Gremin, zengin bir prens (bas)

Recording recommendation

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Biyografik yönü

1877, 37 yaşındaki besteci için belirleyici bir yıl oldu. “Eugene Onegin” üzerindeki çalışmalarının yanı sıra, mutsuz bir evlilik yaşadı ve Nadezhda von Meck ile mektuplaşmaya dayalı bir ilişki kurdu. Buna ek olarak, bir keman virtüözü ile coşkulu bir ilişki yaşadı. Ama olaylar birbirini izledi. Çaykovski o yılın Ocak ayında kardeşi Modest’e, yıllar önce Moskova Konservatuvarı’ndaki öğretmenliği sırasında tanıştığı Josef Kotek’e duyduğu coşkulu aşk hakkında yazdı. Bir önceki yıl Çaykovski, ailesinden ve toplumdan gelen baskılara karşı koymak için mevkisine yakışır bir şekilde evlenme fikrini aklından geçirmişti.

Mayıs ayında, bir öğrencisinden gelen aşk mektubu kendisine ulaştığında, bir öğretmen arkadaşı Puşkin’in “Eugene Onegin” operasını yeni bir opera için malzeme olarak kullanmasını önerdi. İlk tereddütten sonra Çaykovski, uykusuz bir gecede sarhoşluk halinde operanın taslağını yazdı. Bu noktada, Çaykovski özel hayatında roman karakteri Onegin ile aynı ikilemle karşılaştığından, gerçek ve kurgu birbirine karışmaya başladı; tek fark, aşk mektubunun Tatyana’dan değil, müstakbel eşi Antonina Ivanovna’dan gelmiş olmasıydı.

Shirov’un yardımıyla librettoyu ele aldı ve Haziran ayında ilk perde hazırdı. Aynı zamanda Antonina ile ilişkisi hızla gelişti ve düğün Temmuz ayı gibi erken bir tarihte kutlandı, ancak Çaykovski kutlama havasında değildi, çünkü sadece birkaç ay sonra buz gibi Moskova Nehri’ne atlayarak intihar girişiminde bulundu. Daha sonra geçirdiği sinir krizinin ardından kardeşi Modest, Antonina’ya mektupla ayrıldıklarını bildirdi ve Çaykovski, Ocak 1878’de San Remo’da “Eugene Onegin “i son iki perdesiyle bitirecek kadar iyileşti.

Edebi model / libretto

Çok gezmiş bir müzik eleştirmeni olarak Çaykovski opera literatürünü çok iyi biliyordu ve bazı gelişmeler onu rahatsız ediyordu. Sivri dilli bir gözlemciydi ve Verdi’yi (“yavan organ öğütücü melodiler”) eleştiriyordu. Verdi’nin “Grand Opéra” yönündeki gelişimini ve 1871 tarihli Aida gibi ayrıntılı operalarını anıtsallık ve gösterişçilik olarak eleştirdi. Ona göre müzikal tiyatroda karakterlerin iç yaşamı ön plandaydı. Puşkin’in eserleri ona bu fırsatı sundu ve Çaykovski, edebiyatçı Şirov ile birlikte onun “Eugene Onegin” şiirinden özellikle dört pasaj seçti.

Kısa süre sonra Shirov’un desteğinden kurtuldu. Dizeleri kendisi seçti ve büyük ölçüde değiştirmeden benimsedi. Daha sonra eserinden bir “opera” olarak değil, “lirik sahneler” olarak bahsetti. Verdi ya da Wagner gibi geniş çaplı bir olay örgüsü aramak yerine, oda operası formunu seçti. Yine de eser dramatik olarak adlandırılabilir ve opera izleyicisi açık ve anlaşılır olay örgüsü için minnettardır. Onegin her perdeyi özel olarak bir ana karaktere adamıştır. İlk perdede Tatyana’nın, ikincisinde Lensky’nin ve nihayet üçüncü perdede Onegin’in karakteri ön plandadır. Çaykovski tüm karakterlerle ilişki kurabilmiştir; Onegin ve Tatyana ile yukarıda anlatılan ilişkiye ek olarak, gençliğindeki züppe sanatçı Lensky’de kendini tanımıştır.

 

Leitmotifler ve müzik

Çaykovski 1876’da Bayreuth Festivali’ni ziyaret etti ve orada “Ring des Nibelungen “i izledi. Wagner’in müziği hakkında pek de övgü dolu ifadeler kullanmadı. Almanların müziğini ne ölçüde etkilediğini değerlendirmek zordur; her halükarda Çaykovski “Eugene Onegin “de bilinçli olarak Wagner tarzında hafıza motifleri kullanmıştır. Mektup sahnesi bölümünde, “Eugene Onegin “in en önemli motiflerinden dördünü sunuyoruz. Motiflere ek olarak, eser sololar ve düetlerle karakterize edilir. Sadece ikinci bölümde kısa bir kuartet duyuyoruz.

Lenski’nin aryası haricindeki solo parçalar, kapsam olarak klasik aryalar değildir, ancak Çaykovski’nin her zamanki tarzında arya karakterine sahiptir, yani daha özlü ve daha az çeşitlidir.
Prömiyer ve eleştiri: Çaykovski zaten tanınmış bir besteci olmasına ve örneğin Birinci Piyano Konçertosu ya da “Kuğu Gölü” balesi ile başyapıtlar yaratmayı başarmış olmasına rağmen, yeni bir operanın başarısından emin olamazdı. Önceki dört opera projesi çok az başarıya ulaşmıştı ve en iyi eseri olan “Opritschnik” operası bile kendi deyimiyle “başarılı bir başarısızlık “tı.

Besteci büyük bir opera sahnelemenin görkeminden hoşlanmadığı için, Ocak 1878’de “Eugene Onegin “in ilk gösterimi için Moskova Konservatuarı’nı seçti. Eser, rektör ve arkadaşı Nikolai Rubinstein’ın yönetiminde, çoğunlukla konservatuvardan genç şarkıcılar ve enstrümantalistlerle sahnelendi ve izleyiciler ve eleştirmenler tarafından büyük ölçüde iyi karşılandı. Geleneksel bir opera binasındaki ilk temsil, ancak iki yıl sonra Bolşoy Tiyatrosu’nda gerçekleşti ve bu da iyi bir tepkiyle karşılandı. Ancak bu operanın başarısını başlatan, Çaykovski’nin yönettiği 1884 Prag temsili oldu ve daha sonra en çok sahnelenen Rus operası haline geldi.

 

 

 

 

 

Giriş bizi melankolik bir havaya sokuyor, tehditkâr alt tonlar yaşanacak dramın ipuçlarını veriyor.

Giriş – Fedoseyev

 

Synopsis: Larina’nın malikanesinde. Larina sevdiği subayla evlenemediği gençlik yıllarını düşünmektedir. Köylü kızlar arka planda Rus halk şarkıları söylerken o iki kızını dinler.

Sophie von Otter ve Mirella Freni’den güzel bir düet ve ardından bir kuartet.

Slikali – v.Otter/Freni

 

Synopsis: Çiftçiler hasadı getirir.

Güzel bir koro bizi 1810’dan itibaren Rusya’daki köylülerin (yorucu) dünyasıyla tanıştırıyor.

Bolyt moyi skori – Levine

 

 

Kız kardeşler karakter olarak zıt

Synopsis: İki kız kardeş karakter olarak daha farklı olamazdı. Olga neşeli ve coşkulu, Tatjana ise hayalperest ve içe dönüktür.

Kak ya lyublyu…Uzh kak po most – Freni / von Otter

Lenski’nin Arioso’su

Synopsis: Lenski ortaya çıkar. Olga’yı tutkuyla seven bir şair ve komşudur. Yanında komşusu ve aristokrat Onegin vardır. Lenski tutkulu bir adamken, soğukkanlı bir rasyonalist olan Onegin uzun zamandır zevk düşkünüdür ve bir süredir amcasının malikanesinde sıkılmaktadır. Lenski, Olga ile yeniden bir araya gelmekten memnundur

Lenski’nin Almanca Arioso’sunu 36 yaşında ölen Fritz Wunderlich’ten dinliyoruz. Coşkulu ve bir o kadar da dokunaklı bir kayıt.

Ya lyublyu vas (Ja ich liebe dich) – Wunderlich

Tatyanas’ın mektup sahnesi – o aşık

Synopsis: Tatjana, Onegin ile yürüyüşe çıkar, Onegin oldukça uzak görünürken garip bir şekilde ona ilgi duyar. Akşam olduğunda bir türlü uyuyamaz. Duyarlı Tatjana, Onegin’e aşık olduğunun farkına varmıştır. Masasına oturur ve Onegin’e coşkulu bir aşk mektubu yazar. Aynı akşam mektubu Onegin’e götürür.

Mektup sahnesi opera tarihinin en büyük monologlarından biridir. Bu ünlü sahnede Tatjana tüm duyguları yaşar. Umutsuz bir çaresizlikten kendinden geçmiş bir coşkuya kadar. Monolog, her biri tek başına ayakta durabilecek dört bölüme ayrılmıştır.

Giriş Tatjana’nın ateşli özlemini anlatır. Yaylıların titreşimli tremolo’su içsel huzursuzluğu ve uyumsuzluğu yansıtır. Orkestral girişin, heyecanlı kalp atışının sekizlikleriyle hızlı yarımquavers’a dönüşmesi, mektubu yazıp yazmama konusundaki heyecanını taklit eder. Çok geçmeden Tatjana kararını vermeye başlar: “Puskai pogibnu y” (“Ve eğer bu benim sonum olsaydı”). Şarkı daha ateşli bir hal alır ve hemen masaya oturma kararıyla birlikte tiz la bemol sonuna kadar dalgalar artar: “vezdy, on predo mnoyu!”

Tatjana masasına oturduğunda sessizliğe gömülür, orkestra sakinleşir ve yeni, bu kez sakin bir girişle başlar. Tatiana’nın leitmotifi yaylılarda duyulabilir:

 

Kalemi eline alır, ama birkaç ölçü sonra duraksar, ne yazmalıdır? Onegin’in motifi belirir, obuada birkaç kez şefkatle tekrarlanır:

 

Ama o tereddüt eder: “ne v silakh ya vladyet svoyei dushoi!” (“Kalbimi bastıracak gücüm yok!”). Alternatif nedir? Çaykovski Tatiana’nın flütlerdeki yalnızlık motifinden alıntı yapar:

 

Yazmaya başladığı orkestrada Onegin’in motifiyle (“zachem vi posetili nas?”, “Neden bizi ziyaret ettin?”) her şeyi açığa vurur. Acısının itirafını yazar. Çaykovski tempoyu sürekli artırır ve müzik giderek daha acil hale gelir. Sonra obua aşk itirafının motifini söylediğinde ruh hali aniden değişir:

 

Tatjana ilk başta tereddütle motifi şefkatle ele alır: “Kto ti: moi angel li khranitel” (“Kimsin sen? Koruyucu meleğim mi yoksa kurnaz bir baştan çıkarıcı mı?”). Reddedilme korkusu büyüktür ama denemek ister. Mektubu imzalarken, görkemli üflemeliler ve neşeli yaylılar duyulur ve Tatjana aryayı titreyen sözlerle bitirir.

Anna Netrebko’nun mektup sahnesindeki yorumu tek kelimeyle harika. Bu eserin mahrem kısımlarında ustalaşıyor, şarkısı incelikli, piyanosu nefes kesici, sadece biraz sonra tüm gırtlaktan büyük közler içinde kendinden geçmiş tepe notaları yaratıyor.

Puskai pogibnu ya – Netrebko

 

 

 

Onegin Tatjana’yı ziyaret ediyor

Synopsis: Yeni bir gün doğuyor. Kızlar çilek topluyor.

Dyevitski, krasavitski

 

Synopsis: Ertesi gün Onegin bizzat gelir. Tatjana heyecanlıdır. Korkmaktadır, Onegin onun coşkusuna güler. Onegin onun aşkını reddeder. Evlilik onun ruhuna yabancıdır. Yakında başka biriyle tanışacak ve onu unutacaktır. Aşağılanmış Tatjana sandalyeye çöker.

Hvorostovsky’nin yorumu dokunaklı, sıcak ve zarif olmakla birlikte rolün gerektirdiği mesafeyi de yansıtıyor.

Kogda bi zhizn – Hvorostosky

 

 

 

 

 

 

 

Synopsis: Tatyanas onuruna Ocak ayında onun isim gününde bir balo verilir. Lensky, Onegin’i de yanında götürür. Ancak kısa sürede sıkılır ve Olga ile tekrar tekrar dans ederek Lenski’den intikam alır. Lenski kıskanınca, Olga onunla dalga geçer.

¾ ritmi Çaykovski’ye her zaman ilham vermiştir. Konuklar valslerini yapıp eğlenirken, drama fark edilmeden başlar.

Çaykovski büyük bir etki yaratır: Coşkulu dans sırasında Lenssy’de içsel drama ortaya çıkmak üzeredir.

Entracte &; Waltz – Levine

 

Synopsis: Yakınlarda yaşayan bir Fransız, Tatjana’ya Fransızca bir beyitle sürpriz yapar

A cette fête inviée – Sénéchal

 

Onegin tehlikeli bir oyun oynuyor

Synopsis: Onegin, Lensky’yi daha da kışkırtır ve ikisi korkunç bir tartışmaya girerler. Bu sırada konuklar dans etmeyi bırakmış onları dinlemektedir. Lenski sinirlerine hakim olamaz ve tatmin olmak ister…

Onegin, dengesiz Lenski’yi talihsizliğe sürükler.

Ti ne tantsuyesh, Lenski – Weikl / Burrows

 

Synopsis: Lenski, Tatjana’nın annesinden sahne için özür diler ve Onegin, arkadaşı Lenski’yi bu kadar kızdırdığı için pişmanlık duyar. Ancak drama durdurulamaz ve Onegin Lenski’ye bir ders vermeye karar verir. Gündoğumunda bir düello ayarlanır

Bu sahnede Çaykovski bir karakterizasyon ustası olduğunu kanıtlıyor. Dört rolün duygu dünyalarının her biri harika bir şekilde tasvir ediliyor.

V Vashem Dome – Beczala / Netrebko

Lenski’nin büyük aryası Kuda, kuda

Synopsis: Sabahın erken saatleridir. Lenski kasvetli ve karlı bir manzarada durmaktadır. Onegin’i beklemektedir. Ölüm duygusu içinde, düşünceleri geçmiş gençliğine ve Olga’ya olan aşkına geri döner.

Opera, Aleksandr Puşkin’in bir romanından uyarlanmıştır. Puşkin hayatı boyunca yirmi dokuz düelloya katılmıştır. Son düellosunda bir Fransız subayının elinden ölümcül bir yara almıştır. Sanki bir önsezisi varmış gibi, tarih öncesi bu romanınkiyle büyük bir benzerlik gösteriyordu.

Kuda, kuda birçok tenor için bir gösteri parçası haline gelmiştir. Play listesinde bu aryanın 4 farklı versiyonunu bulacaksınız.

İlkinde, belki de en iyi Rus tenor Leonid Sobinov’un (“Lenski’s Aria”) sesiyle inanılmaz iyi bir ses kalitesinde (kayıt yılı 1912) bir Rus tenor izlenimi edinirsiniz. Rus tenorların sesi batılı kulaklar için biraz alışılmadıktır. Tınıları yüksektir ve çok elejiktirler ve güzel dizeler söylerler. Ancak sesler daha az renkli ve neredeyse küçüktür (Kesting).

Kuda, kuda vy (Lensky’nin Aryası) (1) – Sobinov

 

Aryanın ruh hali Björling’in doğal melankolik sesine mükemmel bir şekilde uyuyor. Sesin güzelliği ve sesteki acı dikkat çekici.

Kuda, kuda vy (Lenski’nin Aryası) (2) – Björling

 

Julius Patzak elejik tonların tenoruydu. Melankolik tonları çok az kişi gibi ifade edebilirdi. Onun yorumu Almanca olarak söylenir.

Kuda, kuda vy (Lenski’nin Aryası) (3) – Julius Patzak

 

Placido Domingo’dan mükemmel bir versiyon duyacaksınız. Rusçası kulağa şaşırtıcı derecede otantik geliyor (en azından Rusça bilmeyen biri için…).

Kuda, kuda vy (Lenski’nin Aryası) (4) – Domingo

 

Synopsis: Onegin ortaya çıkar. Saniyeler ikisine silahlarını verir. İkisi sıraya girer. Bir el ateş edilir ve Lenski öldürülür.

 

 

 

 

 

 

Entracte Polonaise – Solti/ROH

Gremins Aria

Synopsis: Yıllar sonra. St. Petersburg’da bir balo salonunda. Yaşlı prens Gremin, karısı Tatjana ile birlikte görünür! Gremin şaşkın Onegin’e iki yıl önce evlendiğini söyler.

Bu Rus operası, Rus şarkıcıları tanımak için mükemmel bir fırsattır. Rus baslarının karakteristik özelliği seslerinin koyu, neredeyse siyah renkte olmasıdır; tenorlar ise genellikle yüksek, elejik seslere sahiptir. Boris Shtokolov tarafından yorumlanan “Gremins Aria” ile Rus bas sesinin harika bir örneğini duyabilirsiniz.

Gremins aria – Boris Shtokolov

Onegin’in büyük aryası

Synopsis: Onegin şoktadır. Tutku aniden içinde kaynar. Tatjana’nın anısı, ölümcül düello ve kayıp yıllar onu derinden sarsar. Tatjana’yı gördüğünde ona aşık olduğunu itiraf etmek zorunda kalır.

Ünlü İngiliz eleştirmen John Stean, Rus bariton Pavel Lisitsian’ın sesini övdü. Sadece Rus rollerinde değil, aynı zamanda tiz notalarda da parlayan hafif metalik, güzel sesiyle mükemmel bir Verdi baritonuydu. Kesting de çok hevesli. “Onegins aryasını hiç bu kadar güzel duymamıştım”.

Uzhel ta samaya Tatyana – Lisitsan

 

 

Trajik final

Synopsis: Gremins’in evinde sabah olmuştur. Tatjana, geçmişinden bir hayalet olan Onegin’den bir mektup almıştır. Onegin ortaya çıkar. Tatyana ona 2 yıl önce Onegin’in kalbinde sadece ciddiyeti bulduğunu anlatır. Mutluluk elinin altındaydı, çok yakındı, ama şimdi evlendi ve Onegin’den gitmesini istiyor. Onegin reddeder. Duygulanan Tatyana aşkını itiraf eder. Ama onun sadakati kocasına aittir. Onegin bunu kabul etmek istemez. Sonsuza kadar veda eder ve odadan çıkar. Onegin evden kaçar.

Anna Netrebko ve Dmitri Horostovsky’nin Moskova’daki Kızıl Meydan’da verdiği gala konserinde bu sahneden bir kesit dinliyor ve görüyoruz.

O! Kak mne tiazhelo – Netrebko/Hvorostovsky

 

Tatyana, kocasını başka bir adam için terk eden bir Anna Karenina değildir ve bu yüzden bu operada 3 ana karakter de kaybeden olarak geride bırakılır. Çaykovski ilk temsili konservatuardan gençlerle konservatuarlarda sahnelemiştir, çünkü bu opera için gösterişli olan her şey ona itici gelmiştir. Çünkü bu eserde odak noktası rollerin iç dünyasıdır, klasik bir oda operasıdır. Dram ve balo sahnelerine rağmen opera sahnelenirken bu durum göz önünde bulundurulmalıdır.

 

 

 

Kayıt Önerisi

 

Thomas Allen, Neil Shicoff, Mirella Freni, Anne Sofie von Otter ile DG, James Levine yönetiminde Rundfunkchor Leipzig ve Staatskapelle Dresden ile.

 

 

Peter Lutz, opera-inside, PETER TCHAIKOVSKY’den YEVGENI ONEGIN için online opera rehberi