Przez długi czas Lohengrin był najczęściej wystawianym dziełem Richarda Wagnera. Król Ludwik II obejrzał go w Monachium w 1857 roku i wyszedł z teatru zalany łzami. To doświadczenie powinno zmienić nie tylko jego, ale i Wagnera życie.
Sen Elsy
Elsa zostaje oskarżona o morderstwo. Zamiast się bronić, Elsa opowiada o swoim żalu z powodu śmierci brata i o śnie, w którym pojawia się rycerz, który będzie walczył za nią i udowodni jej niewinność.
Po krótkim początku fletów i smyczków pojawia się Gralmotiv, a Elsa czystym i świetlistym głosem rozpoczyna swój sen. Wolne tempo potęguje uczucie samotności. Po nim następuje wielkie crescendo rozpoczynające się od słów “da drang aus meinem Stöhnen”. Elsa zapada w sen, a piękne orkiestrowe przejście prowadzi do motywu Graala. I zaczyna się jej wizja…
Interpretacja tej arii w wykonaniu Gunduli Janowitz jest po prostu wspaniała. Słyszymy w tej arii czystość, wrażliwość i pewność siebie Elsy. Jej crescendo zapiera dech w piersiach, a zakończenie jest niezwykłe.
Einsam in trüben Tagen – Janowitz
W sypialni – słynna pieśń weselna
Elsa i Lohengrin zostają zaprowadzeni do komnaty ślubnej. Po raz pierwszy są ze sobą sam na sam.
W tym momencie rozlega się słynny marsz weselny Wagnera.
Treulich geführt – Burgos
Ostatnie pojawienie się Lohengrinów – narracja o Graalu
Ceremonialny akt zostaje gwałtownie przerwany, gdy wnoszone jest ciało Friedricha, a Elsa wydaje się pogrążona w głębokim smutku. Za nią podąża Lohengrin, który melduje królowi, że nie stanie na czele armii. Mówi, że Elsa złamała przysięgę, a on uroczyście ogłasza wszystkim swoje pochodzenie. Jest rycerzem Świętego Graala, pochodzącym z zamku Montsalvat. Jego ojcem jest Parzival. On sam jest jego rycerzem, zwanym Lohengrin. Został wysłany przez Graala, by walczyć ze złem i bronić cnoty.
Podobnie jak w Tannhäuserze z rzymską opowieścią w ostatnim akcie, tenor musi zaśpiewać swój najważniejszy fragment na końcu opery. Oznacza to, że śpiewak musi mieć wystarczającą moc wokalną, aby doprowadzić tę sekcję do kulminacji wieczoru. W Lohengrinie zadanie to jest “łatwiejsze” niż w Tannhäuserze, gdyż narracja Graala (“In fernem Land”) i jego pożegnanie (“Mein lieber Schwan”) to utwory liryczne o charakterze niemal belcantowym, podczas gdy Opowieść Rzymska wymaga głosu dramatycznego.
Opowieść Lohengrina skomponowana jest w uroczystym, miarowym tempie. Głos musi być dostojny, a zarazem lekki, błyskotliwy i tajemniczy, daleki od patetyczności czy heroiczności. Podniosłym głosem wyśpiewuje coroczny cud: “Alljährlich naht vom Himmel eine Taube um neu zu stärken seine Wunderkraft. Es heisst der Gral” (“Co roku przylatuje z nieba gołąb, aby na nowo wzmocnić swoją cudowną moc. To się nazywa Graal)”. Piękne, miękkie forte w A błyszczy nad brzęczącym brzmieniem skrzypiec. Wysoka tessitura kolejnego fragmentu utrzymuje dramatyzm i podniosłość. Jest to wymagający pasaż dla tenora, który musi utrzymać siłę głosu bez jego nadmiernego eksploatowania. Na koniec Lohengrin wyjawia swoje imię. Teraz głos się zmienia, staje się wspaniały, chwalebny i heroiczny, bynajmniej nie pusty, lecz szlachetny. Jest to punkt kulminacyjny i kluczowy opery.
Następnie Lohengrin opowiada o swoim pochodzeniu, orkiestra błyszczy w promiennym A-dur. Jest to jasna, wysoka tonacja, która zapowiada niebiańskie sfery Graala. Wysokie, mieniące się skrzypce oddają uczucie eterycznego uniesienia.
“Na kilka tygodni przed śmiercią Björling po raz pierwszy i ostatni publicznie wyśpiewał historię Graala. Nawet jeśli język szwedzki niekoniecznie nadaje się do Lohengrina, nawet jeśli pod względem interpretacji jest on jeszcze na początku, jest śpiewany zbyt burschikos i zawiera też błąd muzyczny – oto jest, idealny głos Lohengrina. Björlings jest chyba największą stratą dla śpiewu Wagnera, jaką można sobie wyobrazić: Dystans i oddalenie od świata oraz boleśnie zabarwiona zmysłowość”. (Fischer, Wielkie głosy)
In fernem Land (1) – Björling
Dodaj komentarz
Chcesz się przyłączyć do dyskusji?Feel free to contribute!