MEDEA Luigiego Cherubiniego – przewodnik operowy i streszczenie

Przewodnik operowy online i streszczenie do MEDEA Cherubiniego

Żadna inna opera nie jest tak ściśle związana z nazwiskiem artysty jak Medea Cherubiniego. Wcielenie się przez Marię Callas w tę antyczną postać było elementarnym wydarzeniem, które doprowadziło do renesansu tej opery w połowie ubiegłego wieku, której siła porywa nas do dziś.

 

 

Treść

♪ Komentarz

♪ Akt I

♪ Akt II

♪ Akt III

 

Highlights

Sinfonia

O Amore, vieni a me! fa cessar questo duol

♪ Or che più non vedrò

♪ Pronube dive, dei custodi

♪ Taci Giason … Dei tuoi figli la madre tu vedi

♪ Nemici senza cor, astuta mia rival Duet

♪ Solo un pianto con te versare Neris aria

♪ Ah! Triste canto! In suon festoso

♪ Introduzione … Numi, venite a me

♪ Del fiero duol che il cor mi frange

♪ Finale

 

 

Recenzja nagrania

♪ Recenzja nagrań

 

Premiera

Paryż, 1797

Libretto

Francois Benoit Hoffmann, na podstawie Medei Eurypidesa

Główne role

Jason, przywódca Argonautów, (tenor) - Medea, czarodziejka i żona Jasona (sopran) - Kreon, Król Koryntu (baryton) - Glauce, jego córka (sopran) - Neris, sługa Medei (kontralt)

Rekomendacja nagrania

WARNER CLASSICS, Maria Callas, Fedora Barbieri, Gino Penno, Luisa Nache pod dyrekcją Leonarda Bernsteina oraz Orkiestra i Chór Teatro alla Scala di Milano.

 

 

 

 

 

 

 

Historia i libretto

Cherubini spędził pierwszą część swojej kariery kompozytorskiej we Włoszech, a w 1787 roku, w wieku dwudziestu siedmiu lat, przeniósł się do przedrewolucyjnego Paryża. Z Lodoiską, rewolucyjną operą ratunkową, odniósł tam w 1791 roku poważny sukces.

Cherubini poznał krytyka muzycznego Francois Benoit Hoffmanna, który chciał zbliżyć operę francuską do sztuki teatru mówionego z wykorzystaniem materiałów antycznych. W ten sposób wyważał otwarte drzwi, gdyż Cherubini był gorącym zwolennikiem opery reformowanej Glucka. Jako podstawę literacką Hoffmann wybrał Medeę Eurypidesa, a główną postać nakreślił z antyczną siłą, na równi z pierwszoplanowymi rolami teatru mówionego. Hoffmann skoncentrował opowieść Eurypidesa w dużej mierze na postaci Medei i umiejętnie naświetlił stany duszy i machinacje bohaterki.

 

 

Rola Medei

Ze względu na dominację roli Medei, Hoffmann i Cherubini przedstawiają nam osobowość czarodziejki z ogromnym bogactwem odcieni. Znajdziemy tu nie tylko mściwą Medeę, ale także czułą matkę, kochającą kobietę i pochlebczą manipulatorkę. Wymaga to od śpiewaczki nie tylko wolumenu głosu i wytrzymałości “sopranu wysoce dramatycznego”, ale także umiejętności wydobycia dźwięku lirycznego i wysokiego stopnia umiejętności deklamacyjnych. Cherubini wiedział o zdolnościach śpiewaczki Julii Scio, dlatego komponując, mógł czerpać z pełnego wachlarza jej możliwości.

 

 

Premiera i wznowienie opery

Opera została dobrze przyjęta przez paryską publiczność w Théâtre Feydeau, ale rozchodziła się bardzo powoli. W 1802 roku Cherubini osobiście nadzorował wiedeńskie przedstawienie i skorzystał z okazji, by dokonać cięć, gdyż w Paryżu krytykowano jej długość i muzyczne powtórzenia. Jednak “Medée” nie weszło do repertuaru XIX wieku. Nawet we Włoszech wystawiono ją po raz pierwszy dopiero w 1907 roku, a pewną popularnością cieszyła się tylko w krajach niemieckojęzycznych. Pozostała operą “znawców”, chwaloną przez Brahmsa, Schumanna i Beethovena, ale odrzucaną przez publiczność. Potrzeba było genialnego artysty, by przywrócić jej blask na deskach teatrów.

 

 

Medea Marii Callas

W 1953 roku Maria Callas po raz pierwszy zaśpiewała Medeę we Florencji. Reakcja publiczności była tak imponująca, że mediolańska Scala postanowiła w krótkim czasie zmienić swój program i pokazać publiczności spektakl z grecko-amerykańską śpiewaczką. Ponieważ Vittorio Gui, dyrygent florenckiej produkcji, nie był dostępny, Callas poleciła dyrektorowi opery w Mediolanie młodego Amerykanina Leonarda Bernsteina, którego dyrygenturę usłyszała w radiu. Callas i Bernstein oczarowali mediolańską publiczność namiętną Medeą. W czasie swojej kariery Callas śpiewała Medeę w ponad trzydziestu przedstawieniach i istnieje sześć nagrań (wszystkie w wersji włoskiej), większość na żywo (pierwsze nagranie we Florencji zostało zarejestrowane tylko jednym mikrofonem!) Z Callas, Medea nagle znalazła drogę do repertuaru, a z Leonie Rysanek, Magdą Olivero, Shirley Verrett, Leylą Gencer, Eileen Farrell i Gwyneth Jones było wiele różnych śpiewaczek do naśladowania. Pozostała jednak Opera Callas, której trzy najważniejsze nagrania (Bernstein/Scala, Rescigno/Dallas, Serafin/Scala) tronują bezdyskusyjnie w dyskograficznym niebie.

 

 

Różne wersje dzieła

Ponieważ Cherubini i Hoffmann napisali Medeę dla gatunku “Opéra comique”, między utworami muzycznymi umieścili obowiązkowe dialogi mówione. W 1855 roku niemiecki kompozytor i dyrygent Franz Lachner przygotował wersję niemiecką, do której napisał własne recytatywy. Wersja Lachnera została przetłumaczona na potrzeby włoskiej premiery w 1909 roku i posłużyła za podstawę wersji Callas / Gui z 1953 roku. Później większość wykonań opierała się na tej wersji, choć z różnymi skrótami. Od pewnego czasu można ponownie usłyszeć oryginalną francuską wersję z dialogami. W przewodniku po operze opieramy się głównie na wersji włoskiej, ze względu na znaczenie interpretacji Callas.

 

 

 

 

Prehistoria: Jason popłynął z Argonautami do Kolchidy, by wykraść złote runo. Tam ożenił się z czarodziejką Medeą, która z miłości do Jasona zdradziła swoją rodzinę i pomogła im zdobyć złote runo. Małżonkowie uciekli do Koryntu, a Medea urodziła im dwoje dzieci. Przez dziesięć lat mieszkali na dworze króla Kreona. Tam Jason zakochał się w królewskiej córce Glauce. Wyrzekł się Medei. Teraz planuje ożenić się z córką Kreona i zatrzymać dzieci.

 

Synopsis: W królewskim pałacu Kreona.

Główny temat uwertury słyszymy już na samym początku, jest to namiętny, rozległy temat, który odzwierciedla duchowy dramat Medei. Po nim, w stylu sonaty, następuje liryczny temat wtórny, który ukazuje wewnętrzną walkę Medei między zemstą a miłością (matczyną) i jest szeroko rozwinięty w części środkowej. Finał należy ponownie do tematu głównego, antycypując w ten sposób tragiczny finał opery.

Sinfonia – Bellugi

 

 

Synopsis: Dziewczyny Glauce’a są w oczekiwaniu na zbliżający się ślub z Jasonem. Nastrój Glauce jest zachmurzony, obawia się ona zemsty Medei.

Che? Quando già corona Amor i vostri sospir / Quoi! Lorsque Tout S’empresse – Serafin

Przeczucie Glauce’a

Synopsis: Dręczą ją złe przeczucia i ma nadzieję, że Medea straciła swój urok na Jasonie.

Tą arią Cherubini przedstawia delikatną i wrażliwą Glauce jako przeciwieństwo Medei. W cudownym dialogu z fletem solo Glauce śpiewa o swoim szczęściu z wirtuozowskimi koloraturami.

Aria ta wymaga pewności wysokości i wysokiego kunsztu koloraturowego. Słyszymy Lucię Popp, której złoty głos sprawia, że aria ta jest wspaniałym przeżyciem.

O Amore, vieni a me! fa cessar questo duol / Hymen! Viens Dissiper Une Vaine Frayeur – Popp

 

Synopsis: Kiedy spotyka się z ojcem w wielkiej sali, mówi mu o swoim strachu o dzieci Jasona, ale król obiecuje chronić ich życie. Pojawia się Jason i ogłasza hołd Argonautów. Maszerują oni w górę i wręczają królowi replikę statku Argos, a jako prezent ślubny Złote Runo.

O bella Glauce, il grande Giason / Belle Dircé

Jason przysięga chronić Glauce

Synopsis: Ale Glauce nie znajduje spokoju, obawia się magii i przebiegłości Medei. Jason próbuje ją uspokoić i przysięga, że będzie ją chronił.

Słyszymy bujny głos Jona Vickersa, chyba najlepszego Jasona w dyskografii. Nagranie pochodzi ze słynnej produkcji z Dallas z Marią Callas.

Or che più non vedrò … Vien, Imen / Eloigné Pour Jamais – Vickers

Synopsis: Jej ojciec obiecuje jej również, że bogowie staną po ich stronie.

Cherubini skomponował uroczystą arię dla Kreona, którego głos otaczają ciepłe arpeggia altówki. Chór ekstatycznie wychwala Hymena i Amora, a Jason i Dircé dołączają do śpiewu.

Pronube dive, dei custodi / Dieux Et Déesses Tutélaires – Modesti

 

 

Medea pojawia się

Synopsis: Żołnierz oznajmia przybycie kobiety. Gdy ta wchodzi i ujawnia się jako Medea, Argonauci uciekają z pokoju w popłochu. Medea żąda powrotu Jasona, ale Kreon grozi, że ją aresztuje. Medea nie daje się zastraszyć i otwarcie grozi mu zemstą na jego córce.

Wraz z zapowiedzią gościa nastrój ulega nagłej zmianie. Nerwowe struny ściągają pełen napięcia nastrój. Tragedia bierze swój początek.

Signor! Ferma una donna – Rysanek

 

Synopsis: Kreon z kolei grozi, że następnego dnia każe ją zabić i opuszcza salę z Glauce.

Qui tremar devi tu, donna rea, empia maga! / C’est À Vous De Trembler – Modesti

Błaganie Medei

Synopsis: Jason i Medea zostają sami. Medea przypomina mu o ich miłości, poświęceniu i dzieciach, które razem mają, i błaga go, by do niej wrócił.

Callas powiedziała o tej arii, że jest zabójcza. Aria pozostaje nieprzerwanie w najwyższej tessiturze, a śpiewak musi opanować najtrudniejsze artykulacje w skrajnych rejestrach.

Zapiera dech w piersiach, gdy słyszy się błaganie, pogardę i sentymentalizm w głosie Marii Callas. Mówi się, że po wykonaniu arii w tym nagraniu z mediolańskiej La Scali otrzymała dziesięciominutowe oklaski.

Taci Giason … Dei tuoi figli la madre tu vedi / Vous Voyez De Vos Fils

 

Drugą interpretację słyszymy w wykonaniu Rity Gorr, która dysponowała ogromnym, dramatycznym głosem.

Dei tuoi figli la madre tu vedi / Vous Voyez De Vos Fils – Gorr

Ekstatyczne starcie Jasona i Medei

Synopsis: Ale Jazon ich odrzuca. Medea przeklina jego związek z Glauce i przepowiada, że małżeństwo nigdy nie zostanie zawarte, po czym Jason wypędza ją z zamku.
Duet ten ukazuje Medeę jako postać o gwałtowności wokalnej, nigdy nie pokazywanej w teatrze muzycznym przed Cherubinim. Pokazuje kompozytora, który już wtedy przewidział pełne wewnętrznej pasji dramatyczne duety Verdiego. Emocje dosłownie gotują się do białego żaru, napędzane przez wściekłą orkiestrę.

Maria Callas i Gino Penno w magiczny sposób utrzymują napięcie tego trwającego ponad siedem minut duetu. Leonard Bernstein z pulpitu dyrygenckiego wprowadza smyczki w nerwowy, przegrzany nastrój, który genialnie towarzyszy ekstazie obojga śpiewaków.

Nemici senza cor, astuta mia rival / Perfides Ennemis – Callas / Penno

 

 

 

 

Synopsis: W pałacu Kreona. Medea pojawia się na schodach.

Podobnie jak Wagner sześćdziesiąt lat później w Walkirii, Cherubini otwiera akt nerwowym migotaniem smyczków, które zapowiadają nadchodzący dramat.

Introduzione – Bernstein

 

 

Kreon przyznaje opóźnienie o jeden dzień

Synopsis: Jej sługa Neris ostrzega ją, że lud domaga się jej śmierci i radzi opuścić wyspę. Medea jednak chce zostać, nie chce odejść bez swoich dzieci. Z obrzydzeniem dowiedziała się, że dworzanie uczą dzieci nienawiści do matki i przysięga, że Dircé umrze na oczach Jasona. Kreon dołącza do niej i po raz ostatni żąda, by Medea opuściła wyspę. Medea błaga go, by dał jej schronienie, aby mogła chociaż od czasu do czasu zobaczyć swoje dzieci, ale Kreon pozostaje nieugięty. Medea prosi o jeszcze jeden dzień wytchnienia, po którym opuści kraj. Kreon podejrzewa podstęp, ale spełnia prośbę Medei i opuszcza to miejsce wraz ze strażnikami.

Date almen per pietà! / Du Moins À Médée Accordez Un Asyle – Modesti / Callas

 

Aria Nerisa

Synopsis: Neris jest pełna współczucia dla losu Medei i obiecuje wiernie podążać za nią, dokądkolwiek ona pójdzie.

Przy akompaniamencie solowego fagotu, Neris śpiewa liryczną arię, która jest punktem zwrotnym opery.

Solo un pianto con te versare / Ah! Nos Peines Seront Communes – Berganza

Jason opuszcza Medeę na dobre

Synopsis: Medea planuje wykorzystać pozostały dzień na zemstę i prosi Neris, by zadzwoniła do Jasona. Kiedy Jason przychodzi do Medei, ona błaga go, aby pozwolić jej mieć dzieci. Ale Jason odmawia. Kiedy Medea rozpoznaje jego szczerą miłość do dzieci, postanawia zrealizować swój plan. Ona skarży się, że nigdy nie będzie w stanie zobaczyć swoje dzieci ponownie i Jason pozwala jej zobaczyć dzieci ponownie i pożegnać się z nimi. Gorzko Medea teraz musi patrzeć, jak Jason opuszcza ją na zawsze.

Kolejny duet Jasona i Medei. Tym razem słyszymy błaganie matki i żony.

Figli miei, miei tesor / Chers Enfants – Callas / Penno

 

Plan Medei

Synopsis: Medea prosi Nerysa, by przyprowadził dzieci i dał Glauce biżuterię i welon w geście pokory. Neris nie wie, że welon jest nasączony trucizną. Z wnętrza słychać muzykę na ceremonię ślubną, a Medea, zżerana przez mściwość, musi czekać na swoją godzinę zemsty.

Cherubini stworzył niezwykle dramatyczny efekt teatralny dzięki ceremonii ślubnej, którą słychać jednocześnie we wnętrzu kościoła. Na końcu tej sceny Medea jest ogarnięta emocjami i wykrzykuje z duszy swoje uczucia zemsty.

Ah! Triste canto! In suon festoso – Callas

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Burza szaleje w Medei

Handlung: Medea stoi na wzgórzu przed świątynią. Szaleje burza. Neris towarzyszy Kreonowi i dzieciom w wejściu do świątyni. W ręku niesie biżuterię i chustę Medei. Medea zbliża się do świątyni. Jej włosy są zmierzwione, a w ręku trzyma sztylet. Postanowiła zabić swoje dzieci, aby zemścić się na Jasonie.

Po mistrzowsku Cherubiniemu udaje się po raz kolejny zwiększyć dramaturgię. Dzięki trzyminutowemu orkiestrowemu preludium przeżywamy wewnętrzny dramat Medei. Następujące po nim wezwanie do bogów, by pomogli jej w zemście, ma siłę potworności.

Introduzione … Numi, venite a me / Dieux, Qui M’avez Prêté Vos Secours – Callas

 

Neris przynosi Medei dzieci

Synopsis: Widzi nadchodzącą Neris z dziećmi za rękę, która informuje, że Glauce podziękowała jej za dary. Mając przed sobą dzieci, Medea chwyta za sztylet. Jednak ogarnięta matczynymi uczuciami, nie udaje jej się ich zabić.

W 2018 roku Sonya Yoncheva zadebiutowała jako Medea z doskonałymi recenzjami.

Del fiero duol che il cor mi frange / Du Trouble Affreux Qui Me Dévore – Yoncheva

Finał w wersji słynnego nagrania z Dallas

Synopsis: Gdy Neris dowiaduje się o zatrutym welonie, prosi Medeę, by oszczędziła dzieci, bo jej zemsta jest dokonana. Neris szybko wprowadza dzieci do świątyni i zamyka bramę. W Medei nadal szaleje burza, rezolutnie chwyta sztylet i spieszy do świątyni. Nagle słychać hałas z kościoła. Słychać lament Jasona nad śmiercią Glauce. Kreon również umarł dotykając welonu. Podczas gdy lud domaga się śmierci Medei, Jazon spieszy na zewnątrz w poszukiwaniu dzieci. Wtedy ze świątyni wychodzi Medea z Erinysem u boku. Z krwią na rękach mówi mu, że zdrada Jasona została pomszczona. Zabija się sztyletem, a świątynia staje w płomieniach.

Finał tej opery słyszymy w legendarnym nagraniu z Dallas, z którym wiąże się pewna anegdota. Podczas pobytu Callas w Dallas prowadziła ona negocjacje z Rudolfem Bingiem, dyrektorem nowojorskiej Metropolitan Opera. Chciał on zaangażować ją na 26 występów w trzech operach. Odrzuciła propozycję, bo nie chciała się zgodzić na tak wymagający harmonogram. 6 listopada 1958 roku Bing zatelegrafował do Callas, by ta rozwiązała kontrakt. Bing złośliwie zakomunikował prasie, że Met cieszy się z pozbycia się zarówno Callas, jak i jej teatralnego pozerstwa. Ten telegram miał potencjał, by zakończyć jej karierę. Przepracowała swój gniew i nienawiść do odrzucenia przez Binga z zapierającym dech w piersiach zakresem emocji w tym pamiętnym wieczornym występie 6 listopada, a Dallas był świadkiem uwolnionego występu prawdziwej artystki, który stał się jednym z wielkich nagrań w dyskografii operowej.

Finale – Callas et al.

 

 

 

Recenzja nagrania

WARNER CLASSICS, Maria Callas, Fedora Barbieri, Gino Penno, Luisa Nache pod dyrekcją Leonarda Bernsteina oraz Orkiestra i Chór Teatro alla Scala di Milano.

 

 

 

 

 

Peter Lutz, opera-inside, internetowy przewodnik operowy o “MEDEA” Luigiego Cherubiniego