Motywy przewodnie oper Wagnera
W tym przewodniku operowym poznasz około 70 najważniejszych motywów przewodnich 10 wielkich oper Wagnera.
Motywy przewodnie sklejają dzieło
Im dłużej w życiu Wagnera, opery nie są już zbudowane z arii i duetów, opera numeryczna ustępuje miejsca “Musikdramie”. Jako ważny element strukturalny i klamra czterech dzieł, Wagner użył motywów przewodnich, które spotykamy ciągle na nowo we wszystkich czterech operach. Każdy ważny szczegół, czy to osoby, czy rzeczy (np. hełm maskujący lub miecz), ma swoją formułę muzyczną. Wagner stosował tę technikę już we wczesnych dziełach, a w Pierścieniu staje się ona najważniejszą zasadą kompozycyjną. Ernst von Wolzogen, uczeń Richarda Wagnera, opracował przegląd motywów przed pierwszym wykonaniem Pierścienia w 1876 roku i nadał im nazwy (np. “Motyw klątwy” lub “Motyw Valhalli”). Liczbę motywów przewodnich szacuje się na grubo ponad sto! Motywy (niektóre z nich to tylko krótkie frazy) zmieniają się, przeplatają ze sobą, tworzą znów nowe motywy i w ten sposób stają się elementem stylistycznym pierścienia. Służą one słuchaczowi jako motywy do zapamiętania, komentują wydarzenia na scenie, wskazują na powiązania. Można to porównać do roli narratora, “który komunikuje się z publicznością ponad głowami bohaterów” (Holland, kierownik opery). Mówi się też o semantyzacji muzyki. Wagner tolerował wypowiedzi Wolzogena, ale przestrzegał przed redukowaniem dzieła do motywów przewodnich. Sam Wagner nazywał je “Errinerungsmotive” (motywy reminiscencyjne). W tym przewodniku operowym przedstawimy około trzech tuzinów najważniejszych motywów z osobna (w portretach poszczególnych dzieł).
Orkiestra Wagnera przeżywała w Pierścieniu ogromną masowość instrumentów i wykracza daleko poza to, co jest wymagane np. w Lohengrinie. Wagnerowi nie chodziło jednak o wolumen, lecz o zróżnicowanie barw tonalnych, aby maksymalnie zwiększyć ekspresyjność i zmienność motywów.
Tablica treści
Der fliegende Holländer (The flying dutchman)
Die Meistersinger von Nürnberg
Götterdämmerung (Zmierzch bogów)
♪ Parsifal.
Der Fliegende Holländer (Latający Holender)
LINK DO STRONY Z DODATKOWYMI INFORMACJAMI O TEJ OPERZE
HOLLÄNDER-1A) MOTYWA DUTCHMANÓW
Opera rozpoczyna się jedną z niezrównanych uwertur Wagnera. Wzburzone morze malowane jest jak w poemacie symfonicznym. Sztormy Rossiniego i Meyerbeera są tylko delikatną bryzą w porównaniu z huraganem Wagnera. W otwierającym utworze słyszymy trzy ważne motywy przewodnie. Już na samym początku słyszymy motyw Holendra:
HOLLÄNDER-1B) GHOST-MOTIF
Wkrótce potem pojawia się zwięzły motyw ducha:
HOLLÄNDER-1C) REDEMPTION-MOTIF
Po tej części słyszymy motyw liryczny, tzw. motyw odkupienia
HOLLÄNDER-1D) LOVE-MOTIF
A zaraz potem motyw miłosny, który później również zakończy uwerturę:
1) Uwertura – Klemperer / Philharmonia
Tannhäuser
LINK DO STRONY Z DODATKOWYMI INFORMACJAMI O TEJ OPERZE
TANNHÄUSER-1A) MOTYW WIARY
W uwerturze spotykamy się z trzema ważnymi motywami przewodnimi. Pierwszy z nich słyszalny jest już na samym początku i otwiera fortepian w dęciakach. Odzwierciedla on wiarę i jest słyszalny także w słynnym chórze pielgrzymów z trzeciego aktu:
TANNHÄUSER-1B) REPENTANCE MOTIV
Po około minucie rozbrzmiewają namiętne smyczki; jest to motyw pokuty Tannhäusera:
TANNHÄUSER-1C) BACCHANAL-/LUSTMOTIV
Po około 4 i pół minuty nagle pojawia się figlarny motyw. Jest to motyw Bachanal lub motyw pożądania:
1) Uwertura – Furtwängler
Lohengrin
LINK DO STRONY Z DODATKOWYMI INFORMACJAMI O TEJ OPERZE
LOHENGRIN-1A) MOTYW GRAALA
Motyw Graala słyszymy już w uwerturze. W narracji snu Elsy słychać go ponownie (w próbce dźwiękowej w 2:20):
LOHENGRIN-1B) LOHENGRIN-MOTIF
W wiatrach słyszymy Lohengrin-Motif (2:50):
LOHENGRIN-2B) FORBIDDEN-QUESTION-MOTIF
Tristan i Izolda
LINK DO STRONY Z DODATKOWYMI INFORMACJAMI O TEJ OPERZE
TRISTAN-1A) Cierpienie-MOTIF
Aby zrozumieć Tristana pod względem muzycznym, już uwertura odsłania przed nami najważniejsze myśli Wagnera. Uwertura rozpoczyna się od użycia wiolonczel, które brzmią tzw. motywem cierpienia. Już pierwsze trzy dźwięki motywu cierpienia są charakterystyczne dla nieszczęścia: pierwszy skok do długiej nuty to seksta mała (klasyczny interwał groźby), a następny skok to sekunda mała (najwyższy możliwy dysonans):
TRISTAN-1B) LONGING-MOTIF
Już w trzeciej miarze oboje brzmią motyw tęskny, którego początek zbiega się z końcem motywu cierpiącego:
TRISTAN-1C) TRISTAN-CHORD
Na tym słynnym spotkaniu dwóch motywów wybrzmiewa legendarny “akord Tristana”, akord o dziwnym, unoszącym się dysonansie, który nie wyraża ani bólu, ani radości, lecz coś w rodzaju “nieokreślonego poszukiwania rozwiązania”:
TRISTAN-1D) GAZE-MOTIF
1 lub 2 minuty później napotykamy pokrewny motyw ze słynnym, zwięzłym, siódmotonowym skokiem, z którym zetkniemy się ponownie, gdy Tristan i Izolda będą później patrzeć sobie głęboko w oczy, dlatego też nadano mu nazwę “motywu spojrzenia”:
1) Ouvertüre – Furtwängler
TRISTAN-2A) DEATH-MOTIV
Po pieśni żeglarskiej słyszymy Izoldę, którą dręczą głębokie, czarne myśli. Gdy wyraża ona życzenie śmierci, rozlega się motyw śmierci:
2) Frisch weht der Wind – Nilsson
TRISTAN-3A) Zraniony-TRISTAN-MOTIF
Izolda rozpoczyna narrację o “zranionych Tristanach” motywem zranionego Tristana, który jest wielokrotnie odtwarzany przez orkiestrę:
TRISTAN-3B) ANGER-MOTIF
Kiedy mówi nam, że się nad nim ulitowała, słyszymy zarówno motyw tęsknoty, jak i motyw upadającego Tristana, co razem daje przejmujący efekt. Potem jednak myśli powracają do jej upokorzenia i w niskich strunach pojawia się motyw rwącego gniewu:
3) Weh, ach wehe dies zu dulden – Nilsson / Ludwig
TRISTAN-4A) LOVE-CALL-MOTIF
Preludium zapowiada treściowo następną scenę. Po boleśnie dysonansowym akordzie wstępnym, po kilku metrach słyszymy ruchliwe ruchy ósemkowe w skrzypcach, które wkrótce prowadzą do nowego, ważnego motywu we fletach, który stanie się podstawą wszystkich przyszłych motywów miłosnych – motywu wezwania miłosnego, tu granego w szybkim tempie:
TRISTAN-4B) BLISS-MOTIF
Stopniowo pragnienie staje się coraz bardziej naglące i słyszymy w skrzypcach i dętych drewnianych motyw błogości, który swoim charakterem przynaglającym w dół jest związany z motywem wezwania miłości:
4) Einleitung (Wprowadzenie) – Kleiber
TRISTAN-5A) NOCNA-INWOKACJA-MOTIF
Ten tak zwany “Nachtgesang” rozpoczyna się najdelikatniejszymi akordami wyciszonych smyczków i nieskończoną melodią w głosie Tristana, sennym motywem nocnej inwokacji:
5) O sink hernieder – Kollo / Price
TRISTAN-6A) LOVE-DEATH-MOTIF
Przy akompaniamencie ciężkich instrumentów dętych, Tristan mówi o wspólnej śmierci i po raz pierwszy słyszymy motyw love-death:
6) So starben wir – Melchior / Flagstadt
Die Meistersinger von Nürnberg
LINK DO STRONY Z DODATKOWYMI INFORMACJAMI O TEJ OPERZE
MEISTERSINGER-1A) MEISTERSINGER-MOTIF
Wspaniałe preludium stało się jednym z najsłynniejszych utworów koncertowych Wagnera. Wagner wprowadza kilka swoich wspaniałych motywów przewodnich i pozwala im zabłysnąć polifonicznie w partiach orkiestrowych. Poznajemy pięć z najważniejszych motywów przewodnich opery. Na początku słyszymy motyw Meistersingera w promienistym C-dur, który oddaje dostojeństwo i wzniosłość mistrzów:
MEISTERSINGER-1B) LOVE-MOTIF
Następnie rozbrzmiewa naglący motyw miłosny Walthera, z opadającymi kwintami (które pojawią się ponownie w karykaturze Beckmessera):
MEISTERSINGER-1C) MEISTERSINGER-MARCH-MOTIF
Wkrótce potem pojawia się Marsz Meistersingera, fanfarowy temat, który Wagner zaczerpnął z historycznego śpiewnika Meistersingera.
MEISTERSINGER-1D) GUILD-MOTIF
A zaraz po tym słyszymy motyw gildii:
MEISTERSINGER-1E) PASSION-MOTIF
Po dłuższym przejściu słyszymy czuły i ekspresyjny motyw Pasji, który później staje się częścią pieśni cenowej.
1) Vorspiel (Preludium)
MEISTERSINGER-2A) BECKMESSER-MOTIV
Po nastrojeniu lutni słyszymy motyw Beckmessera:
Na uwagę zasługują żałosne opadające kwarty, które wydają się jedynie nędzną karykaturą opadających kwint Waltherowskiego motywu promiennej miłości (porównaj motyw przewodni w części poświęconej preludium).
2) Den Tag seh ich erscheinen – Weikl
MEISTERSINGER-3A) RENUNCIACJA-MOTIV
Monolog rozpoczyna się od motywu wyrzeczenia Sachsa w smyczkach:
RHEINGOLD-1B) RHINE-MOTIF
Po 2 minutach motyw przechodzi w falującą melodię przedstawiającą leniwie płynącą rzekę Ren. To właśnie motyw Renu przedstawia świat w jego naturalnym porządku.
1) Vorspiel – Solti
RHEINGOLD-2A) RHEINGOLD-MOTIF
Piękno złota ukazuje świat w jego naturalnym porządku, niezakłóconym przez żadną dominację. Reniferki jako jego strażniczki nie podlegają żadnej władzy. Śpiewają o skarbie z tzw. motywem Rhinegold:
RHEINGOLD-2B) GOLD-MOTIF
Po kilku taktach trąbki wybrzmiewają złoty motyw. Motywowi temu zawsze towarzyszą mieniące się smyczki i/lub harfy, które opisują migotanie złota:
RHEINGOLD-2C) RENUNCIATION-MOTIf
Reniferki wyjawiają tajemnicę złota:
Tylko ten, kto się boi, kocha moc, tylko ten, kto przeżywa miłosną rozkosz,
tylko on może osiągnąć magię, by złoto w pierścień zamienić
W tekście niemieckim: “Nur wer der Minne Macht entsagt, nur der Liebe Lust verjagt, nur der erzielt sich den Zauber, zum Reif zu zwingen das Gold”
Słyszymy w tej scenie tzw. motyw wyrzeczenia. Motyw ten słyszymy w puzonach i tubach Wagnera, który nadaje motywowi szczególną, ciemną barwę:
2) Lugt, Schwestern! Die Weckerin lacht in den Grund (Rheingold! Rheingold!).
RHEINGOLD-3A) RING-MOTIF
W muzyce przejściowej do następnej sceny pojawia się kolejny motyw, jest to motyw pierścienia.
3) Orchesterzwischenspiel – Böhm
RHEINGOLD-4A) WALHALLA-MOTIF
W orkiestrze słyszymy motyw, który będzie towarzyszył słuchaczowi przez wszystkie 4 wieczory. Jest to motyw Valhalli.
4) Wotan, Gemahl, erwache – Flagstadt / London
RHEINGOLD-6A) NIEBELHEIM-MOTIV
Scena się zmienia, światło staje się ciemne, a muzyka płynnie łączy się z królestwem Nibelungów. Krasnoludy Nibelungów żyją w prostych mieszkaniach pod ziemią, gdzie w znoju wydobywają rudy ziemi.
6) Orchesterzwischenspiel – Janowski
RHEINGOLD-7A) CURSE-MOTIF
Wotan uważa, że jest już bezpieczny od niebezpieczeństwa. Mógł upiec kilka pieczeni na jednym ogniu. Udało mu się złamać moc Albericha, zdobył złoto, by zapłacić olbrzymom i jest w posiadaniu pierścienia, który daje mu moc. Nie bierze klątwy rzuconej przez Albericha na poważnie:
“Wer ihn besitzt, den sehre die Sorge, und wer ihn nicht hat, den nage der Neid”.
“Kto ją posiada, będzie trawiony troską, a kto nigdy jej nie ma, nie będzie zgrzytał z zazdrości.”
Motyw przekleństwa słychać w orkiestrze:
7) Bin ich nun frei? – Brecht
]RHEINGOLD-8A) ERDA-MOTIF
Kiedy pojawia się Erda, muzyka zmienia swój charakter. Rozbrzmiewa mistyczny motyw, tzw. motyw Erdy. Jest on spokrewniony z motywem naturalnym (który słyszeliśmy w preludium), ale brzmi w tempie miarowym i w tonacji molowej.
Weiche Wotan Weiche – Madeira
Die Walküre
LINK DO STRONY Z DODATKOWYMI INFORMACJAMI O TEJ OPERZE
WALKÜRE-1A) Miecz-MOTIF
Siegmund rozpoczyna swój wielki monolog “ein Schwert hiess mir der Vater” (Mój ojciec obiecał mi miecz). Dumny motyw miecza wkrótce rozbrzmiewa na wietrze:
1) Ein Schwert hiess mir der Vater – Kaufmann
WALKÜRE-2A) LOVE-MOTIF
Krótkie preludium do drugiego aktu rozpoczyna się reminiscencjami z aktu pierwszego. Najpierw słyszymy motyw miecza, który łączy się z motywem miłosnym Sieglindy i Siegmunda:
WALKÜRE-2B) RIDE OF THE VALKYRIES -MOTIF
Następnie po raz pierwszy słyszymy motyw z Ride of the Valkyries. Po wejściu Wotana słyszymy słynny okrzyk bojowy Walkirii “Hojotoho”.
2) Nun zäume dein Ross, reisige Maid – London / Nilsson / Leinsdorf
WALKÜRE-3A) FATE-MOTIF
Ta część opisuje pierwsze spotkanie postaci boskiej i ludzkiej. Brünnhilde, bogini wojny, po raz pierwszy odczuwa litość, uczucie wcześniej jej nieznane. Dla podkreślenia wagi tego momentu Wagner wykorzystuje specjalnie skonstruowane na potrzeby Pierścienia tzw. tuby wagnerowskie. W uroczystym, miarowym tempie Brünnhilde ukazuje się Siegmundowi niczym anioł śmierci, a tuby grają przejmujący motyw przeznaczenia.
WALKÜRE-3B) ANIOŁ ŚMIERCI-MOTIF
Ten motyw losu stanowi podstawę dla drugiego ważnego motywu, który pozostaje obecny w całej scenie:
3) Sieh auf mich – Nilsson / King
WALKÜRE-4A) SIEGFRIED-MOTIF
W tej dramatycznej scenie, w której ciężarna Siglinda rozpaczliwie szuka schronienia, Brünnhilde wyjawia jej, że owocem jej miłości do Sigmunda będzie bohater; chwalebnie, po raz pierwszy rozbrzmiewa motyw Sigurda:
WALKÜRE-4B) ODKUPIENIE MIŁOŚCI-MOTIF
Następnie wręcza Sieglindzie resztki miecza Siegmunda. Wzruszona bezinteresownością Brunhilda śpiewa teraz przy akompaniamencie najbarwniejszej orkiestry promienny motyw odkupienia miłości. Nie spotkamy tego motywu ponownie aż do końca Pierścienia; zakończy on Zmierzch bogów, a tym samym całe dzieło:
4) So fliehe denn eilig und fliehe allein! – Nilsson / Brouwenstijn
WALKÜRE-5A) MIEJSCE ODPOCZYNKU -MOTIF
Pożegnanie Wotana z Brünnhildą to jedna z najwspanialszych scen Pierścienia. Posłuchaj, jak Wotan, czule wzruszony, żegna się z Brunonną, a muzyka rozpływa się w ekstatycznym zakończeniu. Ta część muzyczna naznaczona jest wieloma motywami przewodnimi. Najpierw słyszymy motyw nostalgicznego miejsca spoczynku:
WALKÜRE-5B) MIŁOŚĆ-MOTIF WOTANA
Następnie słyszymy motyw Zygfryda w rogach (“Denn einer nur freit die Braut, der freier als ich, der Gott”). Po nim następuje motyw miłosny Wotana (od 2:55), który wyraża ból rozstania. Pojawia się on najpierw w instrumentach dętych, a następnie, w przytłaczającym geście bólu, w skrzypcach:
WALKÜRE-5C) SPEAR-MOTIF
Długa scena liryczna, w której Wotan usypia Brünnhilde, kończy się nagle motywem włóczni, za pomocą której Wotan przechodzi do działania:
WALKÜRE-5D) MAGIC FIRE-MOTIF
Za pomocą motywu magicznego ognia Wotan z pomocą Loge rozpala ogień wokół miejsca snu Brünnhilde:
5) Leb wohl du kühnes herrliches Kind – London / Leinsdorf
Siegfried
LINK DO STRONY Z DODATKOWYMI INFORMACJAMI O TEJ OPERZE
SIEGFRIED-1A) NIEBELHEIM-MOTIF
Przeraźliwe kotły w piano i dwa blade akordy tworzące zmniejszoną siódemkę wprowadzają preludium. Symbolizują one zapewne rozpacz Mime’a z powodu niemożności wykucia miecza. Z tego rozwija się ruchliwy motyw Nibelheimu, młotkowej pracy kuźni, który znamy z Rheingolda:
SIEGFRIED-1B) SKARBY-MOTIV
Następnie Wagner łączy z motywem Nibelheimu dwa inne motywy. Z jednej strony motyw Fronarbeit (opadająca sekunda) oraz motyw Treasuremotif:
1) Vorspiel – Solti
SIEGFRIED-2A) MOTYW Z KORZENI SIEGFRIEDA
Z motywem zaczerpniętym z rogu, Zygfryd śpiewa radosne “Hoiho!” po wejściu do mieszkania Mima. Kontrastuje to z chromatycznym, ponurym światem tonalnym Mima poprzez swój skok tonalny. Nieco później słyszymy motyw Zygfryda zaczerpnięty z natury, grany na rogu:
2) Hoiho! Hoiho!
SIEGFRIED-3A) MIME-MOTIF
Nazwa Mime jest opisowa, oznacza coś w rodzaju “udawać”. Wagner nie widzi w Mimie ducha twórczego (prawdziwego artysty), nawet magiczny hełm mógł powstać tylko pod nadzorem Albericha. Nie posiada on wielkości bogów i jest egoistą. W narracji otwierającej słyszymy jego niesympatyczny i niezręczny motyw Obstinato w basach.
3) Als zullendes Kind zog ich Dich auf – Svanholm
SIEGFRIED-4A) WANDERER-MOTIF
Z uroczystymi akordami Wotan wchodzi do jaskini Mima. Jest to tzw. motyw wędrowca. Jak na boga przystało, są to uroczyste, odmierzone akordy, które w swej durowej formie wyróżniają się ze świata Mime.
4) Heil dir weiser Schmied
SIEGFRIED-5A) DRAGON-MOTIF
Fakt, że gigantyczny Fafner zamienił się w smoka nie jest przypadkowy. Wagner chce przez to pokazać, że kto jest w posiadaniu złota, zamienia się w potwora. Preludium rozpoczyna się od tematu smoka Fafnera:
5) Vorspiel
SIEGFRIED-6A) SIEGFRIED’S-HORNCALL-MOTIV
Na rogu słyszymy 2 ważne motywy przewodnie Zygfryda. Pierwszy z nich jest liryczny. Drugi ma charakter heroiczny:
6) Haha! Da hätte mein Lied! – Windgassen
SIEGFRIED-7A) LOVELUST-MOTIV
Kiedy wraz z Mimem jego jedyny punkt odniesienia jest martwy, Sigurd czuje się nieskończenie samotny. Wkrótce wpada w nostalgiczny nastrój, a tęskny motyw miłosny rozbrzmiewa, stając się coraz bardziej naglącym:
7) Da liegt auch du, dunkler Wurm! – Windgassen / Sutherland
SIEGFRIED-8A) OBUDZENIE-BRÜNNHILDE-MOTI
Ta scena to jedna z najwspanialszych scen w całym Pierścieniu! Motyw przebudzenia Brünnhilde brzmi. Ten piękny motyw budzącej się do życia Brunhildy pokazuje, jak Wagner potrafił z dwóch prostych akordów tworzyć wielkie rzeczy. Pozwala akordowi e-moll nabrzmiewać i zanikać w dęciakach, a następnie podnosi tę nutę ponownie tylko w dęciakach w crescendo i pozwala jej grać na harfach. Harfowe arpeggia jednoznacznie przywołują na myśl budzącą się do życia przyrodę na początku Pierścienia w preludium do Rheingolda.
8) Heil dir, Sonne! Heil dir, Licht! – Evans
SIEGFRIED-9A) EXTASY-MOTIF
Przy akompaniamencie motywu miłosnej ekstazy, Brünnhilde wita Zygfryda:
9) O Zygfrydzie! O Zygfrydzie! Seliger Held!
SIEGFRIED-10A) EWIGE LIEBE-MOTIF
Brünnhilde prosi Zygfryda, by zachował jej boskie dziewictwo. Dazu hat er ein wunderschönes Motiv komponiert. Dieses “Ewige-Liebe” Motiv hat Richard Wagner auch im Siegfried-Idyll verwendet (siehe weiter unten).
10) Ewig war ich, ewig bin ich – Nilsson / Windgassen
Götterdämmerung (Zmierzch bogów)
LINK DO STRONY Z DODATKOWYMI INFORMACJAMI O TEJ OPERZE
GÖTTERDÄMMERUNG-1A) SIEGFRIED’S HERO-MOTIF
Brünnhilde budzi Zygfryda, a jego bohaterski motyw rozbrzmiewa radośnie w mosiężnych dźwiękach:
1) Zu neuen Taten – Jones / Jung
GÖTTERDÄMMERUNG-2A) GIBICHUNG-MOTIF
Znajdujemy się w królestwie Gibichungów. W ringu reprezentują oni zwykłych śmiertelników, którzy z wyjątkiem Hundinga nie pojawili się jeszcze na ringu. Ich najwyżsi przedstawiciele, Gutrune i Gunther, stają się w Zmierzchu Bogów postaciami tragicznymi – oszukanymi oszustami. W ostatecznym rozrachunku są to istoty mierne, niemal antybohaterowie, którym nie współczuje się. Wagner napisał dla nich dumny, ale nieco prostacki “Motyw Gibichunga”.
2) Nun hör, Hagen, sage mir, Held …
GÖTTERDÄMMERUNG-3A) FRIENDSHIP-MOTIF
W smyczkach słyszymy szczery, serdeczny motyw przyjaźni Gunthera:
GÖTTERDÄMMERUNG-3B) MOTIFGUTRUNE’A
Motyw Gutrune słyszymy już na samym początku. Podobnie jak motyw przyjaźni jej brata, rozpoczyna się on skokiem w dół o kwintę:
3) Willkommen Gast… Vergäss ich alles, was Du mir gabst – Jung / Mazura / Altmeyer
GÖTTERDÄMMERUNG-4A) MURDER-MOTIV
W preludium blada i niespokojna muzyka przenosi nas w świat Albericha. Alberich proponuje Hagenowi, by ten zniszczył Zygfryda (“Den goldnen Ring, den Reif gilt’s zu erringen!”):
4) Vorspiel … Schläfst du, Hagen, mein Sohn – von Kannen / Kang
GÖTTERDÄMMERUNG-5A) TWILIGA BOGÓW-MOTIF
Po raz kolejny Wagner przytacza wiele motywów przewodnich pierścienia. Gdy kruki odlatują, słyszymy tragiczny motyw Zmierzchu bogów:
5) Zurück vom Ring – Boulez
Parsifal
LINK DO STRONY Z DODATKOWYMI INFORMACJAMI O TEJ OPERZE
PARSIFAL-1A) MOTYW BIESIADY MIŁOSNEJ
Zaraz na początku rozbrzmiewa “motyw uczty miłosnej”, ekspansywny temat:
Szczególnie uderzająca jest forma synkopowana, w której nie ma poczucia metrum, a pojawia się uczucie uniesienia, unoszenia się. Sam Wagner nazwał ją centralnym tematem muzycznym tego dzieła. Stanie się on motywem muzycznym rytuału komunii w finale I aktu. Wagner stworzył z tego długiego tematu (według słów Wagnera) “temat podstawowy”, w tym sensie, że można go rozłożyć na trzy części, z których każda staje się znów nowym motywem! Pierwszą część odnajdujemy w motywie Graala, druga (mniejsza) część staje się motywem bólu, a trzecia – motywem włóczni.
PARSIFAL-1B) MOTYW GRAALA
Po 3-krotnym pojawieniu się motywu uczty miłosnej, słyszymy tzw. motyw Graala, kolejny centralny motyw przewodni tego dzieła:
PARSIFAL-1C) MOTYW WIARY
Zaraz po tym słyszymy trzeci ważny motyw preludium. Jest to krótki, ale potężny motyw wiary:
1) Vorspiel – Knappertsbusch
PARSIFAL-2A) MOTYW CIERPIENIA
Dla Wagnera rola Amfortasa była centralna. Porównywał jego cierpienie “z cierpieniem chorego Tristana z trzeciego aktu z nasileniem” (list do Mathilde Wesendonck). Wszystko w tym dziele obraca się wokół jego odkupienia przez Parsifala. Kiedy przybywa, słyszymy jego motyw:
PARSIFAL-2B) MOTYW RANO-SPLENDOROWY
Perspektywa ochłodzenia, uśmierzenia bólu i promienna natura Montsalvat przeciwstawia się cierpiącemu Amfortasowi pięknym motywem, tzw. motywem porannego splendoru:
2) Recht so! Habt Dank – van Dam / Hölle
PARSIFAL-3A) MOTYW AGELICZNY
Wielka narracja Gurnemanza odsłania przed nami trzy kolejne centralne motywy muzyczne. Kiedy Gurnemanz opowiada głęboko poruszoną historię o tym, jak Titurel otrzymał kiedyś kielich i włócznię, rozbrzmiewa motyw anielski, który związany jest z motywem wiary:
PARSIFAL-3B) MOTYF KLINGSOR
Gdy Gurnemanz przychodzi porozmawiać o Klingsorze, nastrój się zmienia i słychać motyw Klingsora:
PARSIFAL-3C) MOTYW AMFORTAS
Jest to motyw, który nie jest wspaniały, ale oferuje dziwne cieniowanie i jest powiązany z motywem Amfortasa, jako że lud powinien zapewnić Amfortasowi upragnione odkupienie poprzez odzyskanie włóczni.
3) Titurel, der fromme Held, der kannt’ ihn wohl
PARSIFAL-4A) MOTYW PARSIFALA
Parsifal, pojawia się z motywem, który nosi jego imię:
Ponieważ Parsifal jest w tej scenie jeszcze głupcem, jego motyw brzmi niepozornie; dopiero w swej promiennej postaci zabrzmi radośnie w rogach w trzeciej części.
Weh, Weh! Wer ist der Frevler – Hoffmann / Moll
PARSIFAL-5A) BELL-MOTIF
Gdy Gurnemanz i Parsifal zmierzają do zamku, rozbrzmiewa wspaniała muzyka transformacji, wprowadzona przez motyw dzwonu:
5) Verwandlungsmusik (Muzyka przejściowa) – Karajan
[/av_image]Przy akompaniamencie patetycznych instrumentów dętych, Gurnemanz dokonuje następnie unkcji
5) Gesegnet sei, du Reiner – Sotin / Hoffmann
PARSIFAL-5A) MOTYW KWIATOWEJ ŁĄKI
Tę słynną scenę, rozgrywającą się po chrzcie Kundry, nazwał Wagner “czarem Wielkiego Piątku”, który, podobnie jak Waldweben, jest orkiestrowym interludium inspirowanym pastorałem Beethovena. Charakteryzuje się tzw. motywem łąki kwietnej, granym przez obój i opisującym wdzięczne barwy, kształty i zapachy lasu i łąki:
Wie dünkt mich doch die Aue heute schön – Thomas / Hotter
Dodaj komentarz
Chcesz się przyłączyć do dyskusji?Feel free to contribute!